شكاياتي مانند اين ها را ممكن است از مادران زياد شنيده باشيد: «دختر 8 ساله‌ام به خاطر درد پاهايش نمي‌تواند شب بخوابد، يا پسر شش ساله ي دوستم با گريه و درد پاهايش از خواب مي‌پرد و...»
مادراني كه تجربه بيشتري دارند، در اين مواقع به كودكان‌‌‌شان مي گويند: "ناراحت نباش. اين ها درد رشد است."
آيا واقعا اين طور است؟
"درد رشد" پديده اي جالب است، زيرا از يك لحاظ دردي واقعي است، اما از طرف ديگر ربطي به رشد ندارد.
دردهاي دوران رشد دردهاي رايجي هستند كه بيش از همه در كودكان سه تا پنج ساله و 8 تا 12 ساله رخ مي‌دهند. اين درد مي‌تواند در اثر بازي كردن زياد و شديد كودك به وجود آيد و معمولا عضلات و نه مفاصل را مبتلا مي‌كند.
از اين دردهاي رشدي نترسيد
دردهاي رشدي معمولا تا پايان سال‌هاي نوجواني فروكش مي‌كنند. تا آن هنگام مي‌توانيد با انجام اقداماتي ساده، درد شبانه كودكتان را تخفيف دهيد. دردهاي رشد معمولا خفيف هستند و به صورت دردهاي مبهم نامشخص (اغلب در بازوهاي دست ها يا ساق پاها) حس ميشوند.
اين دردها واقعي هستند، اما ناشي از رشد بدن كودك نيستند. فرآيند رشد آنقدر تدريجي است كه اگر هم دردي جسمي بخواهد در گذر زندگي بوجود بيايد، بايد با پير شدن رخ دهد. فرايند رشد حتي در دوره هاي شتاب گرفتن آن، در طي ماه ها رخ مي دهد. خلاصه كلام اين كه رشد كردن اصلا دردناك نيست.
البته همه ما در همه زمان ها رشد مي كنيم. بنابراين به بيان دقيق تر دردهاي رشد در هر سني ممكن است رخ دهند (براي مثال آرتريت يا ورم مفاصل را مي توان درد رشدي دوران سالمندي به حساب آورد).
دردهاي رشد معمولا نه خطرناك هستند و نه زيانبار؛ اما در عوض يك تشخيص عاميانه راحت (گرچه اندكي بي اعتنا) براي رگ به رگ شدگي هاي خفيف، فرسودگي عضلاني و عضلات دردناك هستند كه گاهگاهي كودكان پر جنب و جوش را گرفتار مي كنند.
اين دردها چه علامتي دارند؟
دردهاي رشد اغلب به صورت دردهايي مبهم و زق‌زق‌كننده در پاها، اغلب در جلوي ران‌ها، پشت ساق پاها يا پشت زانوها بروز ميشوند. معمولا هر دو پا درد مي‌گيرد و برخي از كودكان ممكن است از درد شكم يا سردرد در حين دوره‌هاي درد رشد شكايت داشته باشند.
دردهاي رشدي اغلب در انتهاي بعدازظهر يا ابتداي غروب بروز مي‌كنند. برخي اوقات درد كودك را در ميان شب بيدار مي‌كند.
كي بايد نزد پزشك رفت؟
در برخي موارد بهتر است در مورد درد پاي كودك تان با پزشك مشورت كنيد، از جمله در صورتي كه درد اين ويژگي‌ها را داشته باشد:
- مدوام باشد و در طول روز ادامه پيدا كند.
- به قدري شديد باشد كه كودك را از فعاليت طبيعي بازدارد.
- درد در مفاصل متمركز باشد، يا با يك جراحت همراه باشد، يا با نشانه‌ها و علايم ديگري مانند تورم، قرمزي، حساسيت، تب، لنگيدن، دانه‌هاي پوستي، بي‌اشتهايي، ضعف و خستگي همراه شود.
علت و عوامل خطرساز دردهاي رشدي
شاهدي وجود ندارد كه رشد كودك دردناك باشد، اما دويدن، بالا و پايين پريدن زياد كودك ممكن است روي دستگاه عضلاني‌اسكلتي او فشار بياورد.
درد عضلاني ناشي از فعاليت بدني بيش از حد در طول روز محتمل‌ترين علت آن چيزي است كه دردهاي رشد ناميده ميشود.
دردهاي رشد معمولا در فاصله سنين 2 تا 12 سالگي و در دخترها كمي بيش از پسرها ديده ميشود.
دويدن و بالا و پايين پريدن زياد در طول روز خطر درد پا را در شب افزايش مي‌دهد.
طرز تشخيص
پزشك براي اين كه مطمئن شود درد كودكتان به علت بيماري جدي‌تري نيست، ممكن است اين سوالات را از شما بپرسد:
درد در كجا رخ مي‌دهد؟ آيا درد در موقع معيني از روز رخ مي‌دهد؟ درد چه مدت طول مي‌كشد؟ آيا درد كودك را در شب بيدار مي‌كند يا مانع خوابيدن او ميشود؟ آيا علايم ديگر مانند تورم، قرمزي، درد شكمي يا سردرد هم در كودك بروز مي‌كند؟ آيا كودكتان اخيرا آسيب ديده است؟ آيا ميزان فعاليت كودكتان اخيرا افزايش يافته است؟ آيا اخيرا فعاليت جسمي جديدي را شروع كرده است؟
پزشك همچنين كودكتان را معاينه خواهد كرد و ممكن است سوالاتي در مورد برخي از بيماري‌‌هاي خاص كه علايم مشابهي دارند، مانند «نشانگان پاهاي بي‌قرار» بپرسد. اين نشانگان با حس ناخوشايندي در پاها و تمايل غيرقابل كنترل براي تكان دادن پاها براي راحت شدن مشخص ميشود. به ندرت ممكن است پزشك آزمايش خون، راديوگرافي با اشعه ايكس و ساير آزمون‌‌‌‌هاي تشخيصي را براي تعيين علت پادرد كودك تجويز كند.
براي درمان چه بايد كرد؟
درمان اختصاصي و قاطعي براي دردهاي رشدي وجود ندارد، اما شما مي‌توانيد با اقداماتي مانند ماساژ دادن پاهاي كودك، درد او را كاهش دهيد.
از جمله درمان‌هاي خانگي كه مي‌توانيد براي كودك انجام دهيد، اين ها هستند:
* پاي كودك را ماساژ بدهيد: برخي از كودكان با ماساژ ملايم پاها، احساس راحتي مي‌كنند. برخي ديگر با در آغوش گرفتن و نوازش، آرام ميشوند.
* كشش پاهاي كودك هم موثر است: نواحي دردناك پا را به آرامي تحت تمرين كششي قرار دهيد. مي‌توانيد اين كار را به صورت يك عادت روزانه، در صبح‌‌ها و هنگام خواب انجام دهيد.
* از كمپرس گرم استفاده كنيد: گرما ممكن است به تسكين درد عضلات كمك كند. روي ناحيه دردناك پا، كمپرس گرم بگذاريد. هنگامي كه كودك به خواب رفت، كمپرس گرم را برداريد.
* با نظر پزشك، به او داروي مسكن بدهيد: از داروهاي مسكن معمول مانند ايبوپروفن يا استامينوفن براي تسكين درد كودك استفاده كنيد، اما هيچ گاه از آسپيرين استفاده نكنيد، چون احتمال ابتلاي كودك به نشانگان راي (يك عارضه نادر مغزي وخيم كه به مصرف آسپيرين در كودكان مربوط است) وجود دارد.
* و بالاخره اين كه به كودكتان بگوييد كه اين دردهاي رشد براي هميشه ادامه نخواهند يافت و با افزايش سن، خود به خود فروكش خواهند كرد.