مشكل بي اختياري ادراري در زنان
چهار‌شنبه 16 شهريور 1390 - تصور نکنید که مشکل بی‌اختیاری ادراری و کنترل نکردن ادرار فقط مشکل مادربزرگ‌‌هاست. براساس مطالعات انجام گرفته در آمریکا، حدود 22درصد از خانم‌های جوان درجاتی از بی‌اختیاری ادراری دارند و 8درصد هم دارای بی‌اختیاری متوسط تا شدید هستند .
تصور نكنيد كه مشكل بي‌اختياري ادراري و كنترل نكردن ادرار فقط مشكل مادربزرگ‌‌هاست. براساس مطالعات انجام گرفته در آمريكا، حدود 22درصد از خانم‌هاي جوان درجاتي از بي‌اختياري ادراري دارند و 8درصد هم داراي بي‌اختياري متوسط تا شديد هستند، پس حتما اين بخش را با دقت مطالعه كنيد.
جوانان هم اين مشكل را دارند
بي‌اختياري ادراري يعني اين‌كه ناخودآگاه از بدن فرد ادرار خارج مي‌شود. اين مسئله به‌خصوص در زمان خنده، سرفه، تشنج يا ورزش كردن مي‌افتد. در اكثر موارد فرد قبل از اين‌كه به دستشويي برسد خود را خيس كرده است. در بين زنان و دختران جوان، عموما بي‌اختياري ادراري به دليل صدمات و مشكلات ناشي از ورزش است.
درواقع آمار نشان مي‌دهد، در مدارس و دانشگاه‌ها 20درصد خانم‌هاي عضو تيم‌هاي مختلف ورزشي دچار اين مشكل هستند، اين مسئله به‌خصوص در زمان ورزش كردن ورزشكاران رشته‌هاي دووميداني، ژيمناستيك و چتربازي رخ مي‌دهد.
در اين ورزش‌ها فرد با نيرويي زياد پاهايش را به زمين مي‌كوبديا پاهايش به زمين كوبيده مي‌شود و اين مي‌تواند به عضلات لگن و بافت‌هاي محافظ مثانه فشار وارد كند كه باعث بي‌اختياري ادراري مي‌شود جالب است كه مشكل بي‌اختياري ادراري هم مثل ديدچشم، مسئله‌اي است كه تاحدودي ارثي است.
بي‌اختياري ادراري، هم در زنان و هم در مردان در هر سني رخ مي‌دهد، اما شيوع آن در زنان 2 برابر مردان است. در زنان بالارفتن سن و بچه‌دار شدن، احتمال اين مسئله را افزايش مي‌دهد. در مورد سن اين مسئله ناشي از كاهش استروژن است كه قدرت عضلات را كاهش مي‌دهد.
اين يك مشكل دائمي است؟
به‌عنوان يك زن جوان، اگر دچار اين مشكل شديد فكر نكنيد كه اين مسئله تا آخرعمر گريبان شما را مي‌گيرد. براي مثال بي‌اختياري در مقطع بارداري يا پس از آن در بسياري از زنان ديده مي‌شود و حالت گذرا هم دارد. اين حالت با انجام ورزش‌هاي موسوم به ورزش‌هاي لگن بهبود نسبي مي‌يابد.
بي‌اختياري ادراري ناشي از عفونت مثانه هم در هر سني ممكن است اتفاق بيفتد و با درمان عفونت بهبود خواهد يافت. حتي اگر اين مشكل خودبه‌خود خوب نشد با انجام تمرينات، تغييرات در شيوه زندگي، درمان دارويي و در صورت نياز جراحي‌هاي كوچك برطرف خواهد شد.
اصلي‌ترين علت‌هاي بي‌اختياري ادراري عبارتند از: عفونت دستگاه ادراري، ضعيف شدن عضلات لگن ناشي از بارداري يا زايمان، جراحي‌هاي لگن، برخي داروها، سرفه‌هاي مزمن، ديابت و در گاهي موارد بلند كردن وزنه‌هاي سنگين.
چه زماني به پزشك خودتان مراجعه كنيد؟
اگر دچار مشكل بي‌اختياري هستيد حتما به پزشك مراجعه كنيد. پزشك شما سوالات زيادي خواهد پرسيد تا متوجه شود مشكل شما به چه چيزهايي ارتباط دارد. سابقه خانوادگي شما، سابقه بيماري‌هاي قلبي، داروهايي كه مصرف مي‌كنيد و تعداد فرزندان شما در راه تشخيص به پزشك شما كمك خواهد كرد. پزشك‌تان قطعا شما را معاينه خواهد كرد و براي‌تان آزمايش مي‌نويسد.
تعيين حجم مثانه و اندازه‌گيري ميزان ادرار در مثانه پس از تخليه آن از آزمايش‌هاي مهم است. تجزيه ادرار، انجام سونوگرافي تشخيصي و سيستوسكوپي كه در آن توسط يك آندوسكوپ يك دوربين بسيار كوچك به داخل مجراي ادراري و مثانه فرستاده مي‌شود تا داخل آن‌ها معاينه شود از ساير روش‌هاي تشخيصي است.
جراحي يا دارو؟
شيوه‌هاي ديگر، به‌جز ورزش هم براي بهبود اين حالت مورد استفاده قرار مي‌گيرند، براي مثال تحريك الكتريكي عضلات لگن يا E.M.S كه نتايج بسيار خوبي هم داشته است يا شيوه موسوم به بيوفيزيك يا درمان‌هاي دارويي كه برخي از آن‌ها باعث كمتر شدن انقباض مثانه مي‌شوند و بعضي ديگر قدرت عضله‌ها را بيشتر مي‌كنند، اگر همه اين شيوه‌ها جواب نداد آن‌وقت ممكن است براي شما درمان با جراحي درنظر گرفته شود كه البته عمل‌هاي جراحي كوچك است و با پاسخ بسيار خوبي همراه بوده است.
با ورزش درمان كنيد!
بي‌اختياري ادراري يك علامت است كه مي‌تواند چند علت داشته باشد. درمان بايد از بين بردن علت اين مشكل باشد اما يكي از بهترين شيوه‌هاي در دسترس ورزش‌هايي است كه به تقويت عضلات كف لگن كمك مي‌كند كه اين ورزش‌ها را «كگل» مي‌نامند.
زماني كه اين ورزش‌ها را ياد گرفتيد مي‌توانيد همه‌جا آن‌ها را به كار ببريد. براي آن‌كه اين ورزش‌ها را فرا بگيريد بايد اين كارها را انجام دهيد:
1- عضلات مناسب را شناسايي كنيد: پزشك‌تان به شما ياد خواهد داد كه چگونه عضلات لازم را شناسايي كنيد.
2- فقط عضلات لازم را تمرين دهيد: در زمان انجام اين تمرينات سعي كنيد كه كل بدن‌تان را ريلكس كنيد. مهم‌ترين اشتباهي كه ممكن است مرتكب شويد سفت كردن عضلات پشت و كمر است.
3- ورزش‌ها را به‌طور منظم انجام دهيد: يادتان باشد كه تنها انجام منظم ورزش مي‌تواند به شما كمك كند.
4- بر شدت ورزش بيفزاييد: هر زمان كه احساس كرديد اين ورزش‌ها ساده شده است بايد زمان و ميزان انجام آن‌ها را بيشتر كنيد.
5- پايدار باشيد: اين ورزش‌ها در آغاز ممكن است سخت باشند. ممكن است گاهي نتوانيد آن‌ها را انجام بدهيد اما بايد بدانيد كه مداومت داشتن در انجام آن‌ها مي‌تواند به شما كمك كند تا مشكل خودتان را حل كنيد.
چرا نبايد آب پرتقال و سس گوجه‌فرنگي بخوريد؟
اگر مشكل شما خيلي جدي نيست و مي‌خواهيد از درمان‌هاي دارويي و جراحي استفاده نكنيد، اين توصيه‌ها را جدي بگيريد:
1- هول نزنيد: لازم نيست يك بطري آب را در چند ثانيه سر بكشيد. سعي كنيد كه هرچند دقيقه يك‌بار جرعه‌اي آب بنوشيد تا مثانه شما بتواند با حجم مايع وارد شده به بدن كنار بيايد.
2- كم آب ننوشيد: فكر مي‌كنيد كمتر آب خوردن مشكل شما را حل مي‌كند، نه، مطمئن باشيد كه اين حالت مشكل شما را سخت‌تر خواهد كرد. با كم مصرف كردن آب مثانه و كليه‌هاي‌تان را حساس خواهيد كرد و اين مشكل را بدتر خواهد كرد.
3- رژيم غذايي مناسب: بعضي موادغذايي و نوشيدني هستند كه مشكل بي‌اختياري ادراري را بدتر مي‌كنند چراكه حاوي مواد محركي هستند كه باعث تكرر ادرار و كنترل نكردن مي‌شوند.
از جمله اين‌ها نوشيدني‌هاي حاوي كافئين است (از جمله قهوه، چاي و انواع كولاها)، آبميوه‌هاي اسيدي مثل آب پرتقال، آب آناناس، آب گوجه‌فرنگي و نيز ساير محصولات ساخته شده با گوجه‌فرنگي (مثل سس‌هاي گوجه) جزو اين دسته هستند.
همچنين مطالعات نشان داده است كه غذاهاي تند و تمامي طعم‌دهنده‌هاي تند چه حاوي فلفل و چه ساير انواع مواد غذايي تند، جايگزين‌هاي قند و قندهاي مصنوعي و مكمل‌هاي حاوي ويتامين B و C هم مي‌توانند حالت بي‌اختياري ادراري را بدتر كنند.
خوردن ميوه‌هايي مثل هلو، پاپايا و هندوانه مي‌تواند در اين مورد بسيار به افراد داراي مشكل كمك كند.
4- تمرين كنيد: شما مي‌توانيد با تمرين كنترل كردن ادرار خود توان خودتان در زمينه حل اين مشكل را افزايش بدهيد. البته اين كار را بايد به صورت تدريجي و آرام انجام بدهيد.
5- ورزش كنيد: هرچقدر كه توان عضلاني خودتان را افزايش بدهيد وضعيت بهتري خواهيد داشت پس ورزش منظم و هدفمند را فراموش نكنيد.
جوانان هم اين مشكل را دارند
بي‌اختياري ادراري يعني اين‌كه ناخودآگاه از بدن فرد ادرار خارج مي‌شود. اين مسئله به‌خصوص در زمان خنده، سرفه، تشنج يا ورزش كردن مي‌افتد. در اكثر موارد فرد قبل از اين‌كه به دستشويي برسد خود را خيس كرده است. در بين زنان و دختران جوان، عموما بي‌اختياري ادراري به دليل صدمات و مشكلات ناشي از ورزش است.
درواقع آمار نشان مي‌دهد، در مدارس و دانشگاه‌ها 20درصد خانم‌هاي عضو تيم‌هاي مختلف ورزشي دچار اين مشكل هستند، اين مسئله به‌خصوص در زمان ورزش كردن ورزشكاران رشته‌هاي دووميداني، ژيمناستيك و چتربازي رخ مي‌دهد.
در اين ورزش‌ها فرد با نيرويي زياد پاهايش را به زمين مي‌كوبديا پاهايش به زمين كوبيده مي‌شود و اين مي‌تواند به عضلات لگن و بافت‌هاي محافظ مثانه فشار وارد كند كه باعث بي‌اختياري ادراري مي‌شود جالب است كه مشكل بي‌اختياري ادراري هم مثل ديدچشم، مسئله‌اي است كه تاحدودي ارثي است.
بي‌اختياري ادراري، هم در زنان و هم در مردان در هر سني رخ مي‌دهد، اما شيوع آن در زنان 2 برابر مردان است. در زنان بالارفتن سن و بچه‌دار شدن، احتمال اين مسئله را افزايش مي‌دهد. در مورد سن اين مسئله ناشي از كاهش استروژن است كه قدرت عضلات را كاهش مي‌دهد.
اين يك مشكل دائمي است؟
به‌عنوان يك زن جوان، اگر دچار اين مشكل شديد فكر نكنيد كه اين مسئله تا آخرعمر گريبان شما را مي‌گيرد. براي مثال بي‌اختياري در مقطع بارداري يا پس از آن در بسياري از زنان ديده مي‌شود و حالت گذرا هم دارد. اين حالت با انجام ورزش‌هاي موسوم به ورزش‌هاي لگن بهبود نسبي مي‌يابد.
بي‌اختياري ادراري ناشي از عفونت مثانه هم در هر سني ممكن است اتفاق بيفتد و با درمان عفونت بهبود خواهد يافت. حتي اگر اين مشكل خودبه‌خود خوب نشد با انجام تمرينات، تغييرات در شيوه زندگي، درمان دارويي و در صورت نياز جراحي‌هاي كوچك برطرف خواهد شد.
اصلي‌ترين علت‌هاي بي‌اختياري ادراري عبارتند از: عفونت دستگاه ادراري، ضعيف شدن عضلات لگن ناشي از بارداري يا زايمان، جراحي‌هاي لگن، برخي داروها، سرفه‌هاي مزمن، ديابت و در گاهي موارد بلند كردن وزنه‌هاي سنگين.
چه زماني به پزشك خودتان مراجعه كنيد؟
اگر دچار مشكل بي‌اختياري هستيد حتما به پزشك مراجعه كنيد. پزشك شما سوالات زيادي خواهد پرسيد تا متوجه شود مشكل شما به چه چيزهايي ارتباط دارد. سابقه خانوادگي شما، سابقه بيماري‌هاي قلبي، داروهايي كه مصرف مي‌كنيد و تعداد فرزندان شما در راه تشخيص به پزشك شما كمك خواهد كرد. پزشك‌تان قطعا شما را معاينه خواهد كرد و براي‌تان آزمايش مي‌نويسد.
تعيين حجم مثانه و اندازه‌گيري ميزان ادرار در مثانه پس از تخليه آن از آزمايش‌هاي مهم است. تجزيه ادرار، انجام سونوگرافي تشخيصي و سيستوسكوپي كه در آن توسط يك آندوسكوپ يك دوربين بسيار كوچك به داخل مجراي ادراري و مثانه فرستاده مي‌شود تا داخل آن‌ها معاينه شود از ساير روش‌هاي تشخيصي است.
جراحي يا دارو؟
شيوه‌هاي ديگر، به‌جز ورزش هم براي بهبود اين حالت مورد استفاده قرار مي‌گيرند، براي مثال تحريك الكتريكي عضلات لگن يا E.M.S كه نتايج بسيار خوبي هم داشته است يا شيوه موسوم به بيوفيزيك يا درمان‌هاي دارويي كه برخي از آن‌ها باعث كمتر شدن انقباض مثانه مي‌شوند و بعضي ديگر قدرت عضله‌ها را بيشتر مي‌كنند، اگر همه اين شيوه‌ها جواب نداد آن‌وقت ممكن است براي شما درمان با جراحي درنظر گرفته شود كه البته عمل‌هاي جراحي كوچك است و با پاسخ بسيار خوبي همراه بوده است.
با ورزش درمان كنيد!
بي‌اختياري ادراري يك علامت است كه مي‌تواند چند علت داشته باشد. درمان بايد از بين بردن علت اين مشكل باشد اما يكي از بهترين شيوه‌هاي در دسترس ورزش‌هايي است كه به تقويت عضلات كف لگن كمك مي‌كند كه اين ورزش‌ها را «كگل» مي‌نامند.
زماني كه اين ورزش‌ها را ياد گرفتيد مي‌توانيد همه‌جا آن‌ها را به كار ببريد. براي آن‌كه اين ورزش‌ها را فرا بگيريد بايد اين كارها را انجام دهيد:
1- عضلات مناسب را شناسايي كنيد: پزشك‌تان به شما ياد خواهد داد كه چگونه عضلات لازم را شناسايي كنيد.
2- فقط عضلات لازم را تمرين دهيد: در زمان انجام اين تمرينات سعي كنيد كه كل بدن‌تان را ريلكس كنيد. مهم‌ترين اشتباهي كه ممكن است مرتكب شويد سفت كردن عضلات پشت و كمر است.
3- ورزش‌ها را به‌طور منظم انجام دهيد: يادتان باشد كه تنها انجام منظم ورزش مي‌تواند به شما كمك كند.
4- بر شدت ورزش بيفزاييد: هر زمان كه احساس كرديد اين ورزش‌ها ساده شده است بايد زمان و ميزان انجام آن‌ها را بيشتر كنيد.
5- پايدار باشيد: اين ورزش‌ها در آغاز ممكن است سخت باشند. ممكن است گاهي نتوانيد آن‌ها را انجام بدهيد اما بايد بدانيد كه مداومت داشتن در انجام آن‌ها مي‌تواند به شما كمك كند تا مشكل خودتان را حل كنيد.
چرا نبايد آب پرتقال و سس گوجه‌فرنگي بخوريد؟
اگر مشكل شما خيلي جدي نيست و مي‌خواهيد از درمان‌هاي دارويي و جراحي استفاده نكنيد، اين توصيه‌ها را جدي بگيريد:
1- هول نزنيد: لازم نيست يك بطري آب را در چند ثانيه سر بكشيد. سعي كنيد كه هرچند دقيقه يك‌بار جرعه‌اي آب بنوشيد تا مثانه شما بتواند با حجم مايع وارد شده به بدن كنار بيايد.
2- كم آب ننوشيد: فكر مي‌كنيد كمتر آب خوردن مشكل شما را حل مي‌كند، نه، مطمئن باشيد كه اين حالت مشكل شما را سخت‌تر خواهد كرد. با كم مصرف كردن آب مثانه و كليه‌هاي‌تان را حساس خواهيد كرد و اين مشكل را بدتر خواهد كرد.
3- رژيم غذايي مناسب: بعضي موادغذايي و نوشيدني هستند كه مشكل بي‌اختياري ادراري را بدتر مي‌كنند چراكه حاوي مواد محركي هستند كه باعث تكرر ادرار و كنترل نكردن مي‌شوند.
از جمله اين‌ها نوشيدني‌هاي حاوي كافئين است (از جمله قهوه، چاي و انواع كولاها)، آبميوه‌هاي اسيدي مثل آب پرتقال، آب آناناس، آب گوجه‌فرنگي و نيز ساير محصولات ساخته شده با گوجه‌فرنگي (مثل سس‌هاي گوجه) جزو اين دسته هستند.
همچنين مطالعات نشان داده است كه غذاهاي تند و تمامي طعم‌دهنده‌هاي تند چه حاوي فلفل و چه ساير انواع مواد غذايي تند، جايگزين‌هاي قند و قندهاي مصنوعي و مكمل‌هاي حاوي ويتامين B و C هم مي‌توانند حالت بي‌اختياري ادراري را بدتر كنند.
خوردن ميوه‌هايي مثل هلو، پاپايا و هندوانه مي‌تواند در اين مورد بسيار به افراد داراي مشكل كمك كند.
4- تمرين كنيد: شما مي‌توانيد با تمرين كنترل كردن ادرار خود توان خودتان در زمينه حل اين مشكل را افزايش بدهيد. البته اين كار را بايد به صورت تدريجي و آرام انجام بدهيد.
5- ورزش كنيد: هرچقدر كه توان عضلاني خودتان را افزايش بدهيد وضعيت بهتري خواهيد داشت پس ورزش منظم و هدفمند را فراموش نكنيد.