اين روزها در بازار برنج‌فروشان در ميان انبوهي از انواع برنج‌هاي زرد، سفيد و شيشه‌اي، برنج‌هايي به رنگ قهوه‌اي نظر ها را به خود را جلب مي‌كند. اين برنج به دليل ناآگاهي خانواده‌ها درباره ويژگي‌‌هاي آن، كمتر مورد استقبال بوده و به ميزان كمي نيز توليد مي‌شود.
اما پرسش اينجاست آيا برنج قهوه‌اي نوع خاصي از برنج است؟ چه تفاوتي ميان برنج سفيد و قهوه‌اي وجود دارد؟ ارزش تغذيه‌اي برنج قهوه‌اي چه ميزان است؟
رنگ اصلي برنج، قهوه‌اي است
برنج انواع مختلفي دارد و نمونه‌هاي مرغوب آن در شمال و جنوب ايران پرورش مي‌يابد. رنگ اصلي برنج وقتي در پوسته يا همان سبوس قرار دارد، قهوه‌اي است كه به آن برنج قهوه‌اي گويند.
در اصل برنج را به صورت شلتوك به كارخانه مي‌برند. شلتوك داراي چندين لايه است. اگر پوسته اوليه يا خارجي‌ترين لايه آن برداشته شود، برنج قهوه‌اي به دست مي‌آيد.
معمولا بعد از توليد برنج قهوه‌اي، آن را در دستگاه‌هاي مجهز به كاردك و توپي مي‌ريزند تا پوسته دوم تراشيده شود. هرچه ميزان تراش بيشتر باشد دانه برنج توليدي شفاف و شيشه‌اي‌تر خواهد شد. در اين مرحله برنج سفيد حاصل مي‌شود.
تفاوت فقط در رنگ نيست
از آنجا كه اغلب ويتامين‌ها و املاح معدني در سبوس آن قرار گرفته و آندوسپرم يا مغز دانه برنج كمتر حاوي اين ريزمغذي‌هاست، با سبوس‌گيري برنج قهوه‌اي و تبديل آن به برنج سفيد مقدار زيادي از مواد مغذي خصوصا ويتامين‌هاي گروه B آن از بين مي‌رود. طي سبوس‌گيري، ويتامين‌هاي B1 و B6 به مقدار زياد، ويتامين B3 و املاح معدني آهن، منگنز، منيزيم و فسفر به مقدار كمتر و تمامي فيبرهاي محلول و اسيدهاي چرب ضروري برنج از بين مي‌روند.
با از بين رفتن سبوس بر ميزان كالري برنج نيز افزوده مي‌شود؛ به گونه‌اي كه در يك ليوان برنج پخته قهوه‌اي 218 كالري و در همين ميزان برنج پخته سفيد 266 كالري انرژي نهفته است. محققان تخمين زده‌اند اگر 50 گرم برنج قهوه‌اي جايگزين همين مقدار برنج سفيد مصرفي روزانه شود، به مقدار زيادي از خطر ابتلا به ديابت نوع 2 در امان خواهيد ماند.
ارزش تغذيه‌اي برنج قهوه‌اي
برنج قهوه‌اي سرشار از كربوهيدرات‌هاي پيچيده و فاقد كلسترول و سديم است. كالري اين برنج نصف كالري نان و كمتر از يك‌سوم كالري قند و شكر است. اين برنج به دليل غني بودن از ويتامين B1 بر قلب و اعصاب تاثير مطلوب مي‌گذارد و به دليل سرشار بودن از ويتامين B3 رفع‌كننده آشفتگي‌هاي روحي و اضطراب بوده و موجب خوش‌خلقي مي‌شود. برنج قهوه‌اي به دليل دارا بودن دو اسيد آمينه‌اي كه حالت، كيفيت و رشد موها را بهبود مي‌بخشد از ريزش و سفيد شدن موها جلوگيري مي‌كند.
برنج قهوه‌اي 3 برابر برنج سفيد فيبر داشته و به همين دليل شاخص گلايسمي پاييني دارد، يعني كربوهيدرات‌هاي آن بسرعت جذب بدن نمي‌شوند. بنابراين مصرف آن با نظر پزشك مربوطه براي مبتلايان به ديابت و افرادي كه قصد كاهش وزن دارند مناسب است.منگنز برنج قهوه‌اي براي سلامت سيستم اعصاب و توليد هورمون‌هاي جنسي مفيد است و سلنيوم آن در سوخت و ساز مطلوب هورمون‌هاي تيروئيد موثر است و به كمك ويتامين E موجود از بروز سرطان بويژه سرطان روده بزرگ پيشگيري مي‌كند و ورم و التهاب مفاصل را التيام مي‌بخشد.
منيزيم آن نيز فشار خون را كاهش، سردردهاي ميگرني را التيام مي‌دهد و گرفتگي عضلاني را رفع و به همراه كلسيم موجود اعصاب و عضلات را كنترل مي‌كند. روي و پروتئين اين برنج بيشتر از نوع سفيد آن است و مصرف آن براي خانم‌هاي يائسه‌اي كه داراي كلسترول و فشار خون بالا بوده و نشانه‌هايي از بيماري قلبي دارند، بسيار مفيد است.