سنگ كليه به ته‌نشين شدن مواد معدني در لوله‌هاي ادراري و سفت شدن و كريستاليزه شدن آن گفته مي‌شود كه با علائمي همچون درد شديد نواحي پهلو، كمر و نواحي پاييني لگن و گاه خون‌ريزي در ادرار همراه است كه با مصرف غذاها و برخي گياهان دارويي مي‌توان دفع آن‌ها را تسهيل كرد.


يك متخصص تغذيه با اشاره به نقش سبزيجات در درمان سنگ‌هاي كليوي، گفت: مصرف سبزيجات، كلسيم، نوشيدن آب فراوان، محدود كردن مصرف پروتئين‌هاي حيواني و تحرك در دفع طبيعي سنگ‌هاي كليوي موثر است. وي بر مصرف جعفري، كرفس و گل گاوزبان براي دفع سنگ‌هاي كليه تاكيد كرد.

دكتر ضياءالدين مظهري، نوشيدن آب فراوان را يكي از راهكارهاي مهم در دفع سنگ‌هاي كليوي به ويژه نوع اگزالاتي دانست و گفت: بيماران مبتلا به سنگ كليه بايد حداقل به ميزان 2 ليتر و با افزايش دما در فصل تابستان يا مناطق گرم 3 ليتر همراه با وعده‌هاي غذايي و در طول روز آب بنوشند.

وي با تاكيد بر افزايش مصرف سبزيجات خاطر نشان كرد: در مبتلايان به سنگ‌هاي كليوي كه سنگ اگزالاتي دارند، ريواس، اسفناج، تره فرنگي و سيب زميني شيرين كه غني از اگزالات هستند نبايد مصرف شود.

مبتلايان به سنگ كليوي از مصرف ريواس، اسفناج، تره فرنگي و سيب زميني پرهيز كنند. پروتئين‌هاي حيواني، نمك سديم، تنقلاتي نظير بادام زميني بايد از برنامه غذايي مبتلايان به سنگ كليه حذف و مصرف انواع نوشابه‌ها، آب مركبات و چاي نيز بايد به حداقل برسد.

دكتر مظهري با بيان اين كه سنگ‌هاي اگزالاتي از شايع‌ترين انواع سنگ‌هاي كليوي هستند گفت: فيبرهاي موجود در سبوس ذرت، برنج و گندم داراي كم‌ترين ميزان اگزالات هستند لذا مصرف بيشتر اين مواد توصيه مي‌شود.

عضو هيأت علمي دانشگاه علوم پزشكي تهران ياد آور شد: افزايش ميزان تحرك و فعاليت‌هاي بدني و دوري از استراحت و سكون به دفع سنگ‌هاي كليوي كمك مي‌كند.

وي در خصوص نقش كلسيم رژيم غذايي در بروز سنگ‌هاي كليوي گفت: افزايش ميزان كلسيم از ديگر راه‌هاي دفع سنگ‌هاي كليوي است و حذف مواد غذايي حاوي كلسيم از جمله شير باعث افزايش دفع اگزالات و تشكيل سنگ كليه مي‌شود.

مصرف خودسرانه دارو عاملي در تشديد بروز سنگ‌هاي كليوي

دكتر مظهري با اشاره به اين كه ايجاد سنگ‌هاي كليوي به عوامل متعددي كه مهم‌ترين آن‌ها زمينه‌هاي ارثي و اختلالات سوخت و ساز است بستگي دارد گفت: ابتلا به عفونت و مصرف خود سرانه داروها زمينه ايجاد سنگ را تشديد مي‌كنند.

مبتلايان به سنگ كليه در صورتي كه دچار كم كاري تيروئيد و كمبود يُد نباشند، استفاده از ترب و تربچه خصوصاً ترب سياه، به صورت رنده شده و يا آب ترب كه ناشتا نوشيده شود، به آن‌ها توصيه مي‌شود.

به منظور دفع سنگ كليه مي‌توان خارشتر، خاكشير و ترنجبين را با هم مخلوط كرده و صبح ناشتا خورد


نوشيدن آب فراوان حتي بدون احساس تشنگي و پياده روي مرتب روزانه به دفع سنگ كمك مي‌كند همچنين مصرف گياهان مُدر مانند دم كرده دُم گيلاس، كاكل ذرت، گل گاوزبان، گزنه، بومادران، نعناع، گل هميشه بهار، جعفري، كرفس، كدو حلوايي، مرزه، مارچوبه و به طور كلي سبزي خوردن در دفع سنگ‌هاي كليوي بسيار موثر است.

خاكشير در دفع سنگ كليه موثر است

خاكشير Descurainia Sophia گياهي است خودرو، علفي و پايا داراي ساقه‌اي با ارتفاع 12 تا يك متر كه در كنار جاده‌ها و اماكن غير زراعي و نسبتاً مرطوب مي‌رويد.

دكتر نسرين عاقل، فارماكوگنوزيست و عضو هيئت علمي دانشگاه علوم پزشكي جندي شاپور اهواز اظهار داشت: اين گياه در اغلب نقاط ايران مي‌رويد و دانه‌ها خاكشير را پس از به ميوه نشستن گياه و عموماً در مرداد و شهريورماه محصول برداري مي‌كنند.

وي افزود: گياه خاكشير ادرار آور بوده و قادر است التهاب كليه (پيلونفريت) را برطرف كند.

عاقل با اشاره به اين كه خاكشير سنگ كليه را دفع مي‌كند، خاطرنشان كرد: به منظور دفع سنگ كليه مي‌توان خارشتر، خاكشير و ترنجبين را با هم مخلوط كرده و صبح ناشتا خورد.

مصرف هندوانه و خيار در درمان سنگ كليه

به گفته‌ي دكتر رضا آمري‌نيا مصرف ميوه‌جات تازه، سيب زميني، تربچه، حبوبات، برنج قهوه‌اي، جو، ذرت، كنجد، زيره، گشنيز، رازيانه، آب هويج، هندوانه، خيار و گيلاس براي پيشگيري و درمان اين بيماري نقش موثري دارد.

مشاور تغذيه و رژيم درماني همچنين با اشاره به عوامل موثر در بروز بيماري سنگ كليه افزود: عفونت‌ها، داروها و ژنتيك از عواملي است كه در بروز بيماري سنگ كليه در فرد موثر است.

به گفته آمري‌نيا آزمايشات انجام شده بر روي سنگ كليه مشخص مي‌كند سنگ از چه نوعي بوده و چه مواد غذايي در تركيبات آن وجود دارد و عمده‌ترين سنگ‌هاي كليه از جنس كلسيم و اگزالات است و اختلالات غده پاراتيروئيد يا مصرف بيش از حد پروتئين سبب افزايش ترشح كلسيم در ادرار شده و احتمال ابتلا به سنگ كليه را افزايش مي‌دهد.

اين مشاور تغذيه و رژيم درماني افزود: بر اين اساس توصيه مي‌شود كه از مصرف بيش از 200 تا 250 گرم پروتئين همچون گوشت قرمز، ماهي و مرغ در روز خودداري شود.

"اگزالات، ماده‌اي است كه مقدار آن در پروتئين‌ها و مواد غذايي همچون اسفناج، ريواس، چغندر، شكلات، چاي، سبوس، آجيل، بادام و توت فرنگي بيشتر است."

آمري‌نيا گفت: نمك طعام، مواد شور و قهوه سبب ترشح كلسيم در ادرار شده و ميزان ابتلا به سنگ كليه را افزايش مي‌دهد و به همين دليل در رژيم‌هاي غذايي مصرف كلسيم را نبايد محدود كرد چرا كه باعث افزايش توليد سنگ‌هاي كليه مي‌شود.

وي همچنين درباره تأثير كلسيم در شكل‌گيري سنگ كليه اين گونه توضيح داد:

كلسيم در روده با اگزالات تركيب شده و سبب جلوگيري از جذب اگزالات در خون شده و در نتيجه ميزان آن را در ادرار كاهش داده و امكان ابتلا به سنگ كليه را نيز كاهش مي‌دهد.

اين كارشناس تغذيه توصيه كرد : مصرف يك ليوان آب جوشيده در هر ساعت سبب رقيق شدن املاح در ادرار و دفع سريع‌تر و راحت‌تر سنگ در مبتلايان به اين بيماري مي‌شود.

آمري‌نيا اظهار داشت: مصرف منيزيم ويتامين B6، داروهاي گياهي همچون گزنه خاردار، چاي جاوا(نوعي نعنا كه در كشور هندوستان روييده و به صورت دم كرده مصرف مي‌شود) و گياه خلا (شل كننده مجاري ادراري)در درمان اين بيماري موثر است.  

دفع سنگ‌هاي ادراري با روغن بادام

همچنين دكتر سيد محمد معصومي، عضو هيأت علمي دانشكده كشاورزي دانشگاه رازي كرمانشاه با استناد به كتاب "گياهان دارويي نوشته دكتر علي زرگر"، اظهار داشت: روغن بادام دفع سنگ‌هاي ادراري را تسهيل مي‌كند براي اين كار بايد سه قاشق سوپ‌خوري از مخلوط بادام شيرين و روغن گردو را بعد از هر وعده غذايي همراه با جوشانده‌اي كه از جوشاندن 20 گرم شيرين بيان و يك مشت كاه جو در يك ظرف آب تهيه شده، مصرف كرد.

وي افزود: با مصرف موارد گفته شده، اگر سنگ كليه بزرگ نباشد، دفع آن تسهيل مي‌شود. انجام چنين عملي در دفع سنگ كليه مبتلايان به سنگ كليه گزارش شده است.

اين عضو هيأت علمي دانشگاه رازي كرمانشاه عنوان كرد: روغن بادام شيرين در فرمول تعدادي از فرآورده‌هاي دارويي و زيبايي وارد مي‌شود و هيچ زياني ندارد.