استفراغ در اثر ناراحتي معده به وجود مي‌آيد كه محتويات معده به شدت از دهان خارج مي‌شوند. تهوع معمولاً ضرري ندارد، امّا مي‌تواند علامت يك بيماري جدّي باشد مثل ضربه مغزي، مننژيت (عفونت پرده مغزي)، گرفتگي (انسداد) روده، التهاب آپانديس و تومور مغزي.
نگراني ديگر، مشكل كم آبي بدن در اثر تهوع است. بزرگسالان كمتر دچار كم آبي بدن مي‌شوند، چون معمولاً متوجه علائم آن مي‌گردند مثل احساس تشنگي و خشكي لب‌ها يا دهان. امّا كودكان در معرض خطر زيادي براي ابتلاي به كم آبي هستند، خصوصاً اگر اسهال داشته باشند، زيرا قادر به تشخيص علائم كم آبي نيستند.
بزرگسالان بايد علائم كم آبي در كودكان بيمار را بشناسند تا فوراً درمان را شروع كنند، علائمي مثل خشكي لب و دهان، گود افتادن چشم‌ها، تنفس سريع يا افزايش تعداد نبض. در نوزادان علائمي ديگري مثل كم ادراري و فرورفتن ملاج سر (قسمت نرم سر) هم مشاهده مي‌گردد.
تهوع مكرر در دوران بارداري، باعث ايجاد عدم تعادل مايعات و املاح بدن مي‌گردد كه سلامتي مادر و جنين را به خطر مي‌اندازد.
مشكلاتي كه باعث بروز تهوع مي شوند
تهوع و استفراغ بيماري نيست، اما نشانه‌اي از مشكلات زير است:
1- بيماري حركت (مثل ماشين گرفتگي يا دريا گرفتگي)
2- اوايل بارداري (تقريباً 50 تا 90 درصد خانم‌هاي باردار دچار حالت تهوع مي‌شوند و 25 تا 55 درصد استفراغ مي‌كنند)
3- داروهايي كه باعث استفراغ مي‌شوند.
4- درد شديد
5- استرس روحي (مثل ترس)
6- بيماري كيسه صفرا
7- مسموميت غذايي
8- عفونت‌ها مثل آنفلوآنزاي معده
9- پرخوري
10- واكنش نسبت به برخي بوها
11- حمله قلبي
12- ضربه مغزي
13- تومور مغزي
14- زخم‌هاي گوارشي
15- برخي سرطان‌ها
16- بوليميا (پرخوري عصبي) يا ساير بيماري‌هاي رواني
17- گاستروپارس (Gastroparesis) : حالتي كه اغلب در بيماران ديابتي ديده مي‌شود.
علل بروز استفراغ با توجه به سن افراد، متفاوت است، مثلاً در كودكان، استفراغ بيشتر به علت عفونت ويروسي، مسموميت غذايي، آلرژي نسبت به شير، بيماري حركت (ماشين‌گرفتگي)، پرخوري، سرفه، انسداد روده و بيماري‌هايي كه با تب بالا همراه هستند، رخ مي‌دهدمدت زمان استفراغ يا تهوع مي‌تواند علت ايجاد آن را نشان دهد؛ مثلاً اگر مدت كوتاهي بعد از خوردن غذا دچار استفراغ شويم، علت آن مي‌تواند مسموميت غذايي، گاستريت (ورم معده)، زخم گوارشي يا بوليميا (پرخوري عصبي) باشد. اگر 1 تا 8 ساعت بعد از خوردن غذا، دچار تهوع يا استفراغ شويم علت آن مي‌تواند مسموميت غذايي باشد. اما در برخي مسموميت‌هاي غذايي مثل مسموميت در اثر باكتري سالمونلا، زمان بيشتري طول مي‌كشد تا علائم ظاهر شوند.
چه موقع بايد نزد پزشك برويم؟
در موارد زير بايد به پزشك مراجعه كرد:
1- اگر تهوع و استفراغ بيش از چند روز ادامه داشت، يا اگر احتمال حاملگي وجود دارد.
2- اگر درمان‌هاي خانگي مؤثر نبود، اگر كم آبي بدن وجود داشت يا اگر يك آسيب (مثل ضربه به سر يا عفونت) باعث تهوع شده است.
3- افراد بزرگسال در صورت مشاهده علائم زير، بايد نزد پزشك بروند:
- تهوع بيش از يك روز
- اسهال و استفراغ بيش از 24 ساعت
- علائم كم آبي متوسط بدن
4- اگر نوزاد يا كودك كمتر از 6 سال شما علائم زير را داشت، حتما او را نزد پزشك ببريد:
- تهوع بيش از چند ساعت
- اسهال
- علائم كم‌آبي
- تب بيش از 7/37 درجه سانتيگراد
- 6 ساعت ادرار نكرد
5- اگر كودك بزرگ‌تر از 6 سال شما علائم زير را داشت، حتما او را نزد پزشك ببريد:
- تهوع بيش از يك روز
- اسهال و استفراغ بيش از 24 ساعت
- علائم كم‌آبي
- تب بيش از 8/38 درجه سانتيگراد
- 6 ساعت ادرار نكرد
اگر هر يك از شرايط زير با استفراغ همراه بود، سريعا به پزشك مراجعه كنيد:
1- وجود خون در استفراغ (خون با رنگ قرمز روشن يا شبيه به تفاله قهوه)
2- سردرد شديد يا خشكي گردن
3- رخوت، سستي، گيجي و كاهش هوشياري
4- دل درد شديد
5- تب بيش از 3/38 درجه سانتيگراد
6- اسهال
7- نفس نفس زدن تند يا افزايش ضربان قلب