علائم عدم تعادل هورموني اساسا در دوران بلوغ و به ويژه در زنان در دوران عادت ماهانه، دوران بارداري، پس از زايمان و در دوران يائسگي تجربه مي‌شود.
شمار زيادي از زنان به خصوص جوان‌ترها با مشكلي روبه‌رو هستند كه براي درمان آن، ممكن است تا مدت‌ها از اين مطب به آن مطب بروند و از پزشكان مختلف كمك بخواهند، ولي خيلي از پزشكان بيماري آن‌ها را تشخيص نمي‌دهند، اما اگر خوش‌اقبال باشند آن وقت شايد بفهمند كه از اختلالات هورموني رنج مي‌برند، اين زن‌ها همان‌هايي هستند كه ناگهان چاق مي‌شوند، جوش‌هاي زير پوستي روي صورتشان ظاهر مي‌شود، موهايي زائد درمي‌آورند، ملول و بي‌تاب مي‌شوند و... .
سكان كشتي بدن انسان، هورمون‌هاي اوست و حفظ تعادل اين سكان به بدن كمك مي‌كند در مسير سلامت حركت كند، اما اگر حتي تعادل يكي از اين هورمون‌ها به هم بخورد، پيامدهاي منفي شديدي در بدن ظاهر مي‌شوند. زنان معمولا بيشتر از مردان با مشكل به هم خوردن تعادل هورموني مواجه هستند، ممكن است حالا خانم‌هايي كه اين گزارش را مي‌خوانند با نگراني به تصويرشان در آيينه نگاه كنند و از خودشان بپرسند آيا من دچار اختلال هورموني هستم؟ آيا در آينده دچار اين مشكل خواهم شد؟
نگران نباشيد. پيشنهادهاي پزشكي ساده‌اي وجود دارد كه مي‌توانند راه را بر عدم تعادل هورموني ببندند. فقط كافي است كمي محتاط باشيد و بر وضعيت سلامتي‌تان دقت بيشتري كنيد تا بتوانيد تعادل هورموني‌تان را حفظ كنيد.
علائم اختلال هورموني
علائم عدم تعادل هورموني اساسا در دوران بلوغ و به ويژه در زنان در دوران عادت ماهانه، دوران بارداري، پس از زايمان و در دوران يائسگي تجربه مي‌شود.
شايع‌ترين علائم ناخوشايند عدم تعادل هورموني شامل افسردگي، افزايش وزن، نوسانات خلقي، كاهش ميل جنسي، چرب يا خشك شدن پوست، احساس خستگي، مشكلات خواب، نامنظم شدن عادت ماهانه، علائم آلرژيك، رشد زياد از حد موها، ولع شديد براي خوردن شيريني‌ها، سردرد و ميگرن، اضطراب و تحريك‌پذيري، تغييرات دمايي بدن، عفونت‌هاي مجاري ادراري، آكنه و بثورات پوستي و سندرم پيش از قاعدگي هستند.
علل اصلي اختلال هورموني
پزشكان تاكيد دارند، حتي اگر اين تغييرات هورموني خيلي ناچيز باشند، مي‌توانند عواقب قابل ملاحظه و جدي داشته باشند. ابتدايي‌ترين عوامل در بروز اختلال هورموني عبارتند از:
كمبود دريافت ريزمغذي‌ها: اگر مواد مغذي به مقدار كافي به بدن برسد، تمام شرايط لازم براي حفظ تعادل هورموني به طور طبيعي فراهم خواهد شد.
استرس و فعاليت زياد غدد فوق كليوي: استرس يكي از عوامل اصلي در به هم زدن تعادل هورموني است و تحت استرس‌هاي طولاني مدت، غدد فوق كليوي كه هورمون‌هاي مقابله با استرس را توليد مي‌كنند، نمي‌توانند كار خود را به درستي انجام دهند.
مصرف قرص‌هاي ضدبارداري و هورمون‌درماني: هورمون‌درماني و مصرف قرص‌هاي ضد بارداري پس از اتمام دوره مصرف، موجب به هم خوردن تعادل هورمون‌هاي بدن مي‌شوند.
عدم تعادل انسولين: سيستم غدد درون‌ريز بدن كه وظيفه توليد هورمون‌ها را به عهده دارد، ممكن است به دلايل مختلفي مثل رژيم غذايي نامنظم، استرس، داروها يا بيماري‌ها تحت تاثير قرار بگيرد و دچار عوارض منفي شود.
مواد شيميايي، محرك‌ها و داروها: داروها، مسكن‌ها و محرك‌هايي مثل كافئين، آفت‌كش‌ها و حتي هوايي كه تنفس مي‌كنيم، مي‌توانند موجب عدم تعادل هورموني بدن ما شوند.
بارداري و زايمان: بارداري يك فرآيند شديد هورموني در بدن محسوب مي‌شود و اگر قبل از بارداري، در طول مدت بارداري يا پس از وضع حمل، از سلامتي مطلوبي بهره‌مند نيستيد، يكي از مهم‌ترين دلايل آن مي‌تواند عدم تعادل هورموني باشد.
هورمون‌ها را متعادل كنيد
متخصصان معتقدند با استفاده از مواد مغذي كه در زير فهرست آن‌ها عنوان شده زنان مي‌توانند به روش طبيعي تعادل هورمون‌هاي بدن خود را برقرار كنند. براي اين منظور بهتر است اين مواد غذايي را در رژيم غذايي خود بگنجانيد:
- غذاهاي غني از فيبر مثل ميوه‌ها ، سبزي‌ها ، حبوبات و غلات سبوس‌دار
ـ سبزيجات بوته‌اي مثل بروكلي و كلم در رژيم غذايي
ـ سبزيجات مغذي داراي برگ‌هاي سبز و پهن مثل اسفناج و كاهو
ـ منابع گياهي غني از استروژن مثل دانه سويا، نخود و عدس
ـ ميوه‌هاي سرشار از فلاوونوئيدها مثل توت‌ها، انگور قرمز و مركبات
ـ اسيدهاي چرب حياتي مثل روغن زيتون، ماهي، امگا 3، غلات سبوس‌دار و خشكبار
ـ چربي امگا 3 موجود در ماهي آزاد، ماهي تن و مكمل‌هاي روغن ماهي
ـ مكمل‌هاي غذايي حاوي ب‌كمپلكس
ـ محصولات ارگانيك، مرغ و ماهي
علاوه بر اين‌ها فراموش نكنيد انجام فعاليت‌هاي ورزشي منظم و روزانه، كنترل استرس، خواب شبانه كافي، پرهيز از مصرف بيش از اندازه گوشت و چربي حيواني و لبنيات پرچرب، كافئين، قهوه، كولاها و نوشابه‌هاي انرژي‌زا و كربوهيدرات‌هاي تصفيه شده مثل نان و برنج سفيد، همگي عواملي هستند كه مي‌توانند ترشح هورمون‌ها را در بدن متعادل نگه دارند.
اختلالات هورموني را جدي بگيريد
دكتر محسن خوش‌نيت، فوق‌تخصص غدد گفت:
«در نارسايي غده هيپوفيز ممكن است كل يا بخشي از ترشحات هورمون‌ها مختل شود و در بعضي از هورمون‌ها ترشح آن كاهش پيدا كند. اختلال در اين غده منجر به ترشح ناكافي هورمون‌هاي رشد، هورمون‌هاي محرك تيروئيد، هورمون‌هاي محرك غدد جنسي، هورمون شيردهي، هورمون محرك غدد فوق كليه و هورمون‌هايي مي‌شود كه در تنظيم آب و املاح بدن نقش دارند.
تشكيل تومورها در حول غده هيپوفيز، عفونت مغزي، اختلال در خونرساني، خونريزي‌هاي شديد در مادر حين و بعد از زايمان، آسيب شديد به سر همراه با فشار بر غده هيپوفيز كه معمولاً ناشي از خونريزي داخل مغزي است، رسوب زياد آهن در غده هيپوفيز و راديوتراپي ناحيه مغز، همچنين بعضي بيماري‌ها مانند تالاسمي ماژور را مي‌توان از مهم‌ترين عوامل بروز اين بيماري عنوان كرد.
تشخيص اين بيماري بر اساس علائمي است كه افراد به واسطه آن به پزشك مراجعه مي‌كنند و پزشك با بررسي‌هاي هورموني مرتبط با علائم خوداظهاري فرد و انجام تصويربرداري از اين غده به وسيله "ام آر آي " متوجه دلايل آن مي‌شود.
بي‌نظمي در قاعدگي، ناتواني جنسي، ناباروري، كاهش قند خون، كاهش اشتها، ضعف فراوان، كاهش فشار خون، تغييرات رواني، بي‌حالي شديد، سردرد مداوم، اختلال در بينايي، كوتاهي قد در كودكان، تكرر ادرار و عطش فراوان بدون علت ناشي از بيماري قند، ناتواني در شيردهي بعد از زايمان و بالغ نشدن پسران و دختران و فقدان صفات ثانويه جنسي كه معمولاً در بلوغ ظاهر مي‌شود، از علائم شايع اختلال در ترشح غده هيپوفيز است.»