سوزش سردل يا ريفلاكس مري، به برگشت غذا از معده به مري گفته مي‌شود. نشانه مشخص اين مشكل، سوزش ناراحت كننده پشت استخوان سينه است. سوزش سردل، در افراد بالاي 60 سال شايع‌تر است.
بعضي مواقع سوزش سردل به صورت سوءتغذيه، ترش كردن، درد در قسمت بالاي شكم يا سينه، برگشت غذا يا مايع به داخل دهان يا افزايش توليد بزاق مشاهده مي‌شود.
در زنان ، معمولا اولين تجربه سوزش سردل در دوران حاملگي رخ مي‌دهد. اين سوزش سردل، به خاطر هورمون‌هاي حاملگي و فشار جنين در حال رشد به معده است كه نشانه‌هاي آن بعد از زايمان فروكش مي‌كنند.
عامل به وجود آورنده سوزش سردل
معده اسيد توليد مي‌كند. مري در محل اتصال به معده داراي عضله حلقوي منقبض كننده‌اي است كه به شكل يك دريچه عمل مي‌كند. اين دريچه مانع بازگشت غذا و اسيد معده به مري مي‌شود. وقتي اين دريچه درست عمل نكند، محتويات معده ممكن است به مري برگشت پيدا كنند. در صورت تكرار اين مساله يا بالا بودن مقدار اسيد برگشتي، مري آسيب مي‌بيند.
علائم سوزش سردل
آروغ زدن يا برگشت مختصر محتويات معده به دهان
احساس سنگيني، سوزش يا ناراحتي در قسمت قفسه سينه
اشكال در بلع غذا
درد خفيف يا احساس نفخ
به ندرت استفراغ
علل سوزش سردل
حاملگي
خوردن غذاي زياد به خصوص غذاي چرب
خوابيدن بلافاصله بعد از خوردن غذا
مصرف سس گوجه فرنگي، شكلات، قهوه، چاي و نوشابه‌هاي گازدار
دراز كشيدن بعد از غذا
فتق ديافراگم(قسمتي از معده به درون قفسه سينه مي‌رود)
زخم مري
اضافه وزن
سيگار كشيدن
مصرف بعضي داروهاي شل كننده عضلاني و داروهاي فشارخون
وارد شدن فشار به معده، مثلا در اثر خم شدن به جلو، پوشيدن لباس‌هاي تنگ، بلند كردن اشياي سنگين
استرس كه مي‌تواند توليد اسيد معده را افزايش دهد و تخليه آن را به تاخير بياندازد.
تشخيص سوزش سردل
علايم بيماري با مصرف آنتي اسيدها يا ساير داروهاي بلوك كننده اسيد تحت نظر پزشك متخصص بهبود مي‌يابد.
گاهي سوزش سردل علايم غير عادي ايجاد مي‌كند، مثلا اگر بي دليل سرفه مي‌كنيد، يا اخيرا مبتلا به آسم يا لارنژيت (گرفتگي صدا و زخم حنجره) شده‌ايد به پزشك مراجعه كنيد، زيرا اين امر مي‌تواند ناشي از برگشت اسيد معده باشد.
سوزش سردل و مشكلات جدي
افرادي كه اختلال خفيف دارند، كمتر دچار عوارض جدي مي‌شوند. اما افرادي كه سوزش سر دل مزمن دارند و از چند بار در هفته تا چند بار در روز دچار اين مشكل مي‌شوند، بايد براي درمان خود اقدام كنند.
برگشت اسيد معده ممكن است منجر به زخم مري، تنگ شدن مري و مشكلات پيش سرطاني مري گرددبازگشت محتويات معده به مري منجر به آسيب‌ديدگي مخاط مري مي‌شود و اگر اين فرايند ادامه پيدا كند و مكررا رخ دهد در بافت مخاط مري تغييراتي ايجاد خواهد شد. ممكن است مري تنگ شود و بلعيدن غذا مشكل شود. همچنين ممكن است وضعيتي به نام "مري بارت" ايجاد شود كه در آن در اثر تحريك مداوم اسيد، سلول‌هاي مخاط در قسمت انتهايي مري به شكل سلول‌هاي معده در مي‌آيند.
آزمايشات لازم
وقتي علايم شديد باشند و با تغيير شيوه زندگي و مصرف آنتي اسيدها كنترل نشوند، آزمايشات زير بايد انجام شوند:
1- تست تفسي :در اين تست ، يك لوله پلاستيكي از راه بيني وارد مي‌شود تا فشار و مقدار اسيد معده برگشتي به داخل مري را اندازه گيري كنند. اين بررسي براي بيماراني كه علايم شديد و غير طبيعي سوزش سردل دارند صورت مي‌گيرد.
2- اندوسكوپي: در اين آزمايش يك لوله قابل انعطاف باريك از راه دهان وارد مري، معده و قسمت ابتدايي روده مي‌شود. پزشكان معمولا براي انجام اندوسكوپي پشت حنجره را با اسپري بي حس مي‌كنند و آرامبخش داخل وريدي تجويز مي‌كنند.
3- جراحي :دريچه مصنوعي در بالاترين قسمت معده كار گذاشته مي‌شود تا از برگشت اسيد معده به مري جلوگيري كند.
4- لاپاراسكوپي: دراين روش، لوله باريكي را از سوراخ كوچكي روي شكم عبور مي‌دهند تا دريچه‌اي را در بالاترين قسمت معده جهت جلوگيري از برگشت اسيد به معده نصب كند.
مراجعه به پزشك
اگر علائم زير را داشتيد، به پزشك مراجعه كنيد:
- وجود علايم سوزش سردل، دو يا بيش از دو بار در هفته
- عدم بهبودي عليرغم مصرف دارو
- بلع دردناك (به خصوص غذاهاي جامد)
- انسداد، تنفس صدادار، گرفتگي صدا كه به دنبال برگشت اسيد به حنجره اتفاق مي‌افتد
- نشانه هاي خونريزي (استفراغ با زمينه قهوه‌اي)
- كاهش وزن بي دليل
- علايم ريفلاكس كه بيش از يك سال طول كشيده باشد
براي كاهش ترش كردن غذا، تعداد دفعات غذا خوردن را زياد كنيد، ولي حجم غذا را در هر وعده كم كنيد
درمان سوزش سردل
سوزش سر دل معمولا يك ساعت پس از خوردن غذا آغاز مي‌شود و ممكن است تا چندين ساعت ادامه داشته باشد.
بسياري از افراد مي‌توانند به راحتي علايم سوزش سردل را با استفاده از تغيير رژيم غذايي، تغيير در شيوه زندگي و محدوديت در استفاده از داروهاي آنتي اسيد كنترل كنند.
1- تعداد دفعات غذا خوردن را زياد كنيد، ولي حجم غذا را در هر وعده كم كنيد.
2- آهسته غذا خوردن
3- اجتناب از مصرف غذاهاي چرب، قهوه و چاي، شكلات، قرص نعناع و نوشابه‌هاي گازدار
4- نگهداري وزن در حد طبيعي
5- اجتناب از غذا خوردن 2 تا 3 ساعت قبل از خواب
6- بالا بردن سر 10 تا 12 سانتي متر موقع خواب
7- سيگار را كنار بگذاريد. نيكوتين موجود در سيگار، دريچه مري را شل مي‌كند.
8- لباس‌هاي تنگ نپوشيد. لباس‌هاي تنگ به قسمت مياني شكم و معده فشار وارد مي‌كنند و باعث مي‌شوند كه محتويات معده رو به بالا روند.
9- آدامس بجويد. جويدن آدامس باعث، ترشح بزاق شده و بلع آن، اسيد معده را رقيق كرده و مقداري از آن از معده خارج مي‌شود.
10- مايعات گرم بنوشيد. نوشيدن يك ليوان آب نيم گرم بعد از غذا نيز مي‌تواند اسيد معده را رقيق كند.
11- در مكاني آرام و بدون استرس، غذا بخوريد. اين آرامش سبب مي‌شود كه فرد لقمه‌ها را بيشتر جويده و بزاق بيشتري توليد كند كه موجب خنثي شدن اسيد معده مي‌شود.
12- عدم مصرف نوشيدني‌هاي شيرين به خصوص در شب
13- پياده روي، مي‌تواند سوزش معده را تسكين دهد.