مال اكلوژن چيست ؟
سه‌شنبه 04 مرداد 1390 - به عبارتی مال اکلوژن، به وضعیت قرارگیری غیر طبیعی دندان‌ها و یا فکین گفته می‌شود که انحرافی از رشد و تکامل صحیح می‌باشد و بر جفت شدن دندان‌ها، تمیز کردن دندان‌ها، سلامت لثه، رشد فکری و تکلم، تأثیر می‌گذارد.
اكلوژن يكي از موضوعات تخصصي رشته دندان پزشكي كه به ارتباط بين دندان‌هاي بالا و پايين و نحوه قرارگيري دندان‌ها بر روي هم مي‌پردازد. يا به عبارتي مال اكلوژن، به وضعيت قرارگيري غير طبيعي دندان‌ها و يا فكين گفته مي‌شود كه انحرافي از رشد و تكامل صحيح مي‌باشد و بر جفت شدن دندان‌ها، تميز كردن دندان‌ها، سلامت لثه، رشد فكري و تكلم، تأثير مي‌گذارد.
مال اكلوژن
علت مال اكلوژن چيست؟
هم ارث و هم محيط نقش مهمي را در ايجاد مال اكلوژن دارند. شكل و اندازه صورت، فكين و دندان‌ها غالباً به وسيله توارث انتقال مي‌يابند.
عوامل محيطي ايجاد كننده مال اكلوژن زياد بوده و اغلب آن‌ها توسط دندانپزشك كودكان قابل كنترل مي‌باشند و عمده‌ترين آن پوسيدگي دندان‌هاي شيري و يا زود از دست دادن آن‌ها مي‌باشد.
دندانپزشك به چه اطلاعاتي نياز دارد تا شكل گيري و پيشرفت مال اكلوژن را ارزيابي كند؟
چگونگي و تركيب مشكلات اختصاصي هر بيمار، محدوده و مراحل معاينه و تشخيص را معين مي‌كند. حين معاينات كلينيكي، دندان پزشك تاريخچه‌اي از سوابق پزشكي و دندانپزشكي مي‌گيرد، از دندان‌ها قالب گيري به عمل آورده و آن‌ها را با گچ دندانپزشكي مي‌ريزد.
اين قالب‌هاي مطالعه علاوه بر اين كه روابط دندان‌ها را نشان داده و در طرح درمان كمك كننده مي‌باشد، مأخذي نيز براي بررسي پيشرفت درمان مي‌باشند. تهيه عكس‌هاي معمولي از صورت و دندان‌ها نيز يك ركورد و ثبت قبل از درمان است. تعدادي راديوگرافي نيز ممكن است براي تشخيص پيشرفت مال اكلوژن نياز باشد.
راديو گرافي رايج در اين زمينه پانوراميك مي‌باشد كه همه دندان‌ها را در يك كليشه نشان مي‌دهد. راديوگرافي ديگر سفالومتري جانبي مي‌باشد كه به صورت نيم رخ رابطه دندان‌ها و فكين را نسبت به صورت و جمجمه نشان مي‌دهد.
از چه دستگاه‌هايي براي تصحيح مال اكلوژن استفاده مي‌شود؟
به طور كلي از 2 نوع دستگاه براي اين منظور استفاده مي‌شود:
1- دستگاه‌هاي متحرك
2- دستگاه‌هاي ثابت
دستگاه متحرك از سيم و مواد پلاستيكي (اكريل) ساخته مي‌شود و توسط بيمار در دهان گذاشته و برداشته مي‌شود. بعضي از انواع آن به طور هم‌زمان دندان‌هاي بالا و پايين را در بر مي‌گيرد. كلا گرفتن نتيجه مطلوب درماني با اين دستگاه‌ها منوط به همكاري، پذيرش و استفاده صحيح بيمار از آن و آموزش كامل از طرف دندانپزشك به بيمار، مي‌باشد. مزيت عمده دستگاه‌هاي متحرك اين است كه به راحتي برداشته شده و تميز مي‌شوند.
دستگاه‌هاي ثابت عبارتند از قطعاتي بنام به راكت كه مستقيماً به دندان‌ها چسبانده مي‌شوند و سيم در داخل آن‌ها گذاشته مي‌شود. اين دستگاه‌ها كنترل بهتري بر حركات دنداني دارند. به علت گير غذايي در اطراف اين دستگاه‌ها، همكاري بيمار در تميز كردن دندان‌ها و رعايت بهداشت دهان به منظور جلوگيري از پوسيدگي الزامي است.
نحوه قرار گيري دندان‌ها روي هم بايد به گونه‌اي باشد كه كوچك‌ترين مشكلي روي عضلات صورت و مفصل فك نداشته باشد و بيمار دچار دردهايي همچون سردرد، درد در ناحيه فك و درد حين باز شدن كامل دهان نشود
چه مدت زماني طول مي‌كشد تا مال اكلوژن درمان شود؟
دوره درمان براي هر ناهنجاري بستگي به نوع مال اكلوژن، شدت و پيشرفت آن و رشد كودك و همكاري وي دارد. دندانپزشك مدت زمان لازم براي انجام درمان اوليه را به طور تقريبي تخمين مي‌زند.
آيا كشيدن دندان‌هاي سالم به منظور تصحيح مال اكلوژن صحيح است؟
انتخاب دقيق يك دندان شيري براي كشيده شدن ممكن است جهت هدايت رويش دندان دائمي لازم باشد. در اين مواقع نياز به كنترل بيمار در يك دوره زماني بوده و گاهاً ممكن است از بعضي دستگاه‌هاي ارتودنسي استفاده شود، ولي كشيدن دندان دائمي بستگي به چگونگي وضعيت دندان‌ها، ميزان كمبود فضا و صورت بيمار دارد و در هر بيماري متفاوت است. بسياري از مال اكلوژن ها بدون كشيدن دندان، درمان نمي‌شوند، ولي مواردي وجود دارد كه نياز به كشيدن دندان نيست.
بيشتر سردردها ناشي از مشكلات دنداني است
دكتر همايون فراست، متخصص دندانپزشكي و عضو هيأت مديره انجمن دندانپزشكي ايران گفت:
«بسياري از سردردهاي شبيه سردردهاي ميگرني كه به صورت يك طرفه بيمار با آن‌ها روبرو است، ناشي از مشكلات دنداني و فكي است. گاهي وجود مشكل در اين زمينه منجر به بروز دردهايي در ناحيه گيجگاهي و فكي و به دنبال آن سردردهايي شبيه ميگرن مي‌شود.
اكلوژن در واقع نتيجه نهايي كار يك دندانپزشك است، يعني چنانچه يك كار مرتبط با دندانپزشكي از جمله ارتودنسي، ترميمي، و نظاير آن را دندانپزشك به خوبي انجام دهد، اما در آخر نحوه قرارگيري دندان‌ها مناسب نباشد و بيمار با مشكل مواجه شود، نتيجه كار رضايت بخش نمي‌تواند باشد.
نتايج يك بررسي نشان داده است در 57/5 درصد كساني كه سردرد داشته‌اند و سردرد آن‌ها ميگرن تشخيص داده شده بود و در عين حال در ناحيه مفصل گيجگاهي فكي هم دچار مشكل بودند، با روش‌هاي درمان رفع مشكل گيجگاهي فك كه مرتبط با دندان‌ها بوده است، سردرد آن‌ها درمان شد.
سردرد اين دسته از افراد با روش‌هاي دارودرماني، فيزيوتراپي‌هاي مفصل فك و يك سري جراحي‌هاي تخصصي دندانپزشكي روي مفصل فك بهبود يافت.
نحوه قرار گيري دندان‌ها بر روي هم بايد به گونه‌اي باشد كه كوچك‌ترين مشكلي روي عضلات صورت و مفصل فك نداشته باشد و بيمار دچار دردهايي همچون سردرد، درد در ناحيه فك و درد حين باز شدن كامل دهان نشود.
يكي از شايع‌ترين مشكلاتي كه يك دندانپزشك حين كار با آن مواجهه مي‌شود، صدا در مفصل گيجگاهي، فكي، درد و صدا حين جويدن و درد هنگام باز كردن دهان است كه مجموعه آن‌ها بر نتيجه كار دندانپزشك تأثير دارد.
اگر دندان‌ها كاملاً روي هم قرار نگيرند، غذا خوردن و جويدن فرد را با مشكل مواجه مي‌كند و باعث فشارهاي يك طرفه يا دو طرفه روي فك مي‌شود كه در نهايت منجر به بروز درد در ناحيه گيجگاهي فك و يا سردرد مي‌شود.»
مال اكلوژن
علت مال اكلوژن چيست؟
هم ارث و هم محيط نقش مهمي را در ايجاد مال اكلوژن دارند. شكل و اندازه صورت، فكين و دندان‌ها غالباً به وسيله توارث انتقال مي‌يابند.
عوامل محيطي ايجاد كننده مال اكلوژن زياد بوده و اغلب آن‌ها توسط دندانپزشك كودكان قابل كنترل مي‌باشند و عمده‌ترين آن پوسيدگي دندان‌هاي شيري و يا زود از دست دادن آن‌ها مي‌باشد.
دندانپزشك به چه اطلاعاتي نياز دارد تا شكل گيري و پيشرفت مال اكلوژن را ارزيابي كند؟
چگونگي و تركيب مشكلات اختصاصي هر بيمار، محدوده و مراحل معاينه و تشخيص را معين مي‌كند. حين معاينات كلينيكي، دندان پزشك تاريخچه‌اي از سوابق پزشكي و دندانپزشكي مي‌گيرد، از دندان‌ها قالب گيري به عمل آورده و آن‌ها را با گچ دندانپزشكي مي‌ريزد.
اين قالب‌هاي مطالعه علاوه بر اين كه روابط دندان‌ها را نشان داده و در طرح درمان كمك كننده مي‌باشد، مأخذي نيز براي بررسي پيشرفت درمان مي‌باشند. تهيه عكس‌هاي معمولي از صورت و دندان‌ها نيز يك ركورد و ثبت قبل از درمان است. تعدادي راديوگرافي نيز ممكن است براي تشخيص پيشرفت مال اكلوژن نياز باشد.
راديو گرافي رايج در اين زمينه پانوراميك مي‌باشد كه همه دندان‌ها را در يك كليشه نشان مي‌دهد. راديوگرافي ديگر سفالومتري جانبي مي‌باشد كه به صورت نيم رخ رابطه دندان‌ها و فكين را نسبت به صورت و جمجمه نشان مي‌دهد.
از چه دستگاه‌هايي براي تصحيح مال اكلوژن استفاده مي‌شود؟
به طور كلي از 2 نوع دستگاه براي اين منظور استفاده مي‌شود:
1- دستگاه‌هاي متحرك
2- دستگاه‌هاي ثابت
دستگاه متحرك از سيم و مواد پلاستيكي (اكريل) ساخته مي‌شود و توسط بيمار در دهان گذاشته و برداشته مي‌شود. بعضي از انواع آن به طور هم‌زمان دندان‌هاي بالا و پايين را در بر مي‌گيرد. كلا گرفتن نتيجه مطلوب درماني با اين دستگاه‌ها منوط به همكاري، پذيرش و استفاده صحيح بيمار از آن و آموزش كامل از طرف دندانپزشك به بيمار، مي‌باشد. مزيت عمده دستگاه‌هاي متحرك اين است كه به راحتي برداشته شده و تميز مي‌شوند.
دستگاه‌هاي ثابت عبارتند از قطعاتي بنام به راكت كه مستقيماً به دندان‌ها چسبانده مي‌شوند و سيم در داخل آن‌ها گذاشته مي‌شود. اين دستگاه‌ها كنترل بهتري بر حركات دنداني دارند. به علت گير غذايي در اطراف اين دستگاه‌ها، همكاري بيمار در تميز كردن دندان‌ها و رعايت بهداشت دهان به منظور جلوگيري از پوسيدگي الزامي است.
نحوه قرار گيري دندان‌ها روي هم بايد به گونه‌اي باشد كه كوچك‌ترين مشكلي روي عضلات صورت و مفصل فك نداشته باشد و بيمار دچار دردهايي همچون سردرد، درد در ناحيه فك و درد حين باز شدن كامل دهان نشود
چه مدت زماني طول مي‌كشد تا مال اكلوژن درمان شود؟
دوره درمان براي هر ناهنجاري بستگي به نوع مال اكلوژن، شدت و پيشرفت آن و رشد كودك و همكاري وي دارد. دندانپزشك مدت زمان لازم براي انجام درمان اوليه را به طور تقريبي تخمين مي‌زند.
آيا كشيدن دندان‌هاي سالم به منظور تصحيح مال اكلوژن صحيح است؟
انتخاب دقيق يك دندان شيري براي كشيده شدن ممكن است جهت هدايت رويش دندان دائمي لازم باشد. در اين مواقع نياز به كنترل بيمار در يك دوره زماني بوده و گاهاً ممكن است از بعضي دستگاه‌هاي ارتودنسي استفاده شود، ولي كشيدن دندان دائمي بستگي به چگونگي وضعيت دندان‌ها، ميزان كمبود فضا و صورت بيمار دارد و در هر بيماري متفاوت است. بسياري از مال اكلوژن ها بدون كشيدن دندان، درمان نمي‌شوند، ولي مواردي وجود دارد كه نياز به كشيدن دندان نيست.
بيشتر سردردها ناشي از مشكلات دنداني است
دكتر همايون فراست، متخصص دندانپزشكي و عضو هيأت مديره انجمن دندانپزشكي ايران گفت:
«بسياري از سردردهاي شبيه سردردهاي ميگرني كه به صورت يك طرفه بيمار با آن‌ها روبرو است، ناشي از مشكلات دنداني و فكي است. گاهي وجود مشكل در اين زمينه منجر به بروز دردهايي در ناحيه گيجگاهي و فكي و به دنبال آن سردردهايي شبيه ميگرن مي‌شود.
اكلوژن در واقع نتيجه نهايي كار يك دندانپزشك است، يعني چنانچه يك كار مرتبط با دندانپزشكي از جمله ارتودنسي، ترميمي، و نظاير آن را دندانپزشك به خوبي انجام دهد، اما در آخر نحوه قرارگيري دندان‌ها مناسب نباشد و بيمار با مشكل مواجه شود، نتيجه كار رضايت بخش نمي‌تواند باشد.
نتايج يك بررسي نشان داده است در 57/5 درصد كساني كه سردرد داشته‌اند و سردرد آن‌ها ميگرن تشخيص داده شده بود و در عين حال در ناحيه مفصل گيجگاهي فكي هم دچار مشكل بودند، با روش‌هاي درمان رفع مشكل گيجگاهي فك كه مرتبط با دندان‌ها بوده است، سردرد آن‌ها درمان شد.
سردرد اين دسته از افراد با روش‌هاي دارودرماني، فيزيوتراپي‌هاي مفصل فك و يك سري جراحي‌هاي تخصصي دندانپزشكي روي مفصل فك بهبود يافت.
نحوه قرار گيري دندان‌ها بر روي هم بايد به گونه‌اي باشد كه كوچك‌ترين مشكلي روي عضلات صورت و مفصل فك نداشته باشد و بيمار دچار دردهايي همچون سردرد، درد در ناحيه فك و درد حين باز شدن كامل دهان نشود.
يكي از شايع‌ترين مشكلاتي كه يك دندانپزشك حين كار با آن مواجهه مي‌شود، صدا در مفصل گيجگاهي، فكي، درد و صدا حين جويدن و درد هنگام باز كردن دهان است كه مجموعه آن‌ها بر نتيجه كار دندانپزشك تأثير دارد.
اگر دندان‌ها كاملاً روي هم قرار نگيرند، غذا خوردن و جويدن فرد را با مشكل مواجه مي‌كند و باعث فشارهاي يك طرفه يا دو طرفه روي فك مي‌شود كه در نهايت منجر به بروز درد در ناحيه گيجگاهي فك و يا سردرد مي‌شود.»