سويا ماده غذايي با امتياز پروتئيني بالا و حاوي آنتي اكسيدان هاي قوي، اسيدهاي چرب ضروري و نيز مقادير بالاي ايزوفلاوونوئيدها و ساير تركيبات است. ايزوفلاوونوئيدهاي سويا تركيباتي شبيه به استروژن هستند كه فيتواستروژن ناميده مي‌شوند.
اخيراً نگراني‌هايي مطرح شده است كه دريافت مقادير بالاي فيتواستروژن هاي سويا مي‌تواند باعث ايجاد اختلالات داخلي در كودكان شود. مطالعات متعدد نشان داده است كه در نوزاداني كه شير خشك حاوي سويا دريافت كرده‌اند نسبت به آن‌هايي كه با شير خشك معمولي تغذيه شده‌اند، بلوغ زودرس بيشتر اتفاق مي‌افتد، زيرا غلظت‌هاي بالاي فيتواستروژن هاي سويا باعث مي‌شود كه سطح هورموني در كودكان همانند بالغين گردد.
محققان اعلام كردند كه غلظت ايزوفلاوونوئيدها در گردش خون نوزاداني كه منحصراً با شير خشك حاوي سويا تغذيه مي‌شوند،13000تا 22000 برابر بيشتر از غلظت‌هاي استراديول در نوزاداني است كه با شير خشك تهيه شده از شير گاو تغذيه مي‌شوند.
بلوغ زودرس ناشي از مصرف سويا در پسران، ريسك ايجاد سرطان بيضه را در بزرگ‌سالي افزايش مي‌دهد. مطالعه جديد دانشگاه هاروارد همچنين نشان داده است كه فيتواستروژن هاي سويا مي‌تواند باعث كاهش چشمگير ميزان اسپرم در مني مردان شود.
مطالعه مشترك دانشگاه كورنل و لانگ آيلند نشان داد كه نوزاداني كه شير فرمولاي سويا مصرف كرده‌اند، 2 برابر بيشتر از ساير كودكان مبتلا به ديابت نوع 1 شده‌اند.
شير خشك حاوي سويا علاوه بر اين كه تأثيرات منفي هورموني اعمال مي‌كند،1000 برابر بيشتر از فرمولاي معمولي آلومينيوم دارد.
مطالعات متعدد همچنين حاكي از تأثير ايزوفلاوونوئيدهاي سويا در اختلال عملكرد تيروئيد و ايجاد گواتر است.
سويا همچنين حاوي مقادير زيادي مواد ضد مغذي است از جمله اين مواد ممانعت كننده‌هاي آنزيمي هستند كه با باند شدن به تريپسين و ساير آنزيم‌ها از عملكرد آن‌ها ممانعت كرده و از جذب پروتئين جلوگيري مي‌كنند. در مطالعات حيواني، رژيم‌هاي غني از ممانعت كننده‌هاي تريپسين، باعث ايجاد و حاد شدن مشكلات پانكراس از جمله سرطان پانكراس مي‌شود.
يكي از جنبه‌هاي تأثير گذار سويا مربوط به اسيدهاي چرب ضروري موجود در ساختمانش است كه تقريباً به طور تمام و كمال حين عمل روغن كشي از بين مي‌رود؛ لذا اگر مي‌خواهيد براي حفظ سلامتي‌تان سويا مصرف نماييد سعي نماييد از دانه‌هاي روغني آن استفاده نماييد نه از دانه‌هاي روغن كشي شده
سويا همچنين حاوي هماگلوتنين است، ماده‌اي كه باعث تشكيل لخته خون و تحريك چسبيدن گلبول‌هاي قرمز به يكديگر مي‌شود كه نه تنها مشكلات قلبي عروقي مي‌آفريند بلكه باعث كاهش اكسيژن رساني به بافت‌ها مي‌شود.
بدين ترتيب ممانعت كننده‌هاي تريپسن و هماگلوتينين باعث كاهش رشد در كودكان مي‌گردند.
با توجه به مشكلات جدي كه ايزوفلاوونوئيدهاي سويا مي‌توانند ايجاد كنند، سازمان غذا و داروي آمريكا و نيز انجمن قلب آمريكا براي جلوگيري از بروز عوارض منفي، مصرف تنها 25گرم سويا را براي بالغين توصيه نموده است و مطالعات بيشتري نيز لازم است تا اثرات منفي مصرف فرمولاي سويا را در نوزادان بررسي نمايد.
منابع سوياي دريافتي آرد سويا، روغن مايع سويا، لسيتين (به عنوان امولسيفاير در صنايع غذايي)، كنسانتره پروتئين سويا، توفو و سس سويا است.
از شير خشك‌هاي با پايه سويا استفاده نكنيد مگر به تجويز پزشك
سويا يك پروتئين گياهي است كه مانند شير گاو براي هضم بهتر توسط شير خواران تغيير داده شده و ويتامين‌ها و مواد معدني به آن اضافه مي‌شود. شير خواراني كه به لاكتوز (نوعي قند كه كربوهيدرات اصلي موجود در شير مادر و شير گاو است) حساسيت دارند ممكن است به شير خشك‌هاي با پايه سويا بهتر جواب دهند ولي تنها در صورتي بايد از اين نوع شير خشك‌ها استفاده كرد كه پزشك استفاده از آن‌ها را توصيه كند.
تقريباً نيمي از كودكاني كه به شير خشك گاو حساسيت دارند به شير خشك سويا نيز حساسند. همچنين، جذب كلسيم و مواد غذايي ديگر از شير خشك سويا كمتر است، از اين رو بايد از انواعي استفاده كرد كه مواد غذايي بيشتري به آن‌ها اضافه شده است. بهترين كسي كه مي‌تواند شير خشك مناسب را براي كودك تجويز كند پزشك است.
چگونه مي‌تواند عدم تحمل لاكتوز را متوجه شد؟ عدم تحمل حقيقي لاكتوز در كودكان نادر است.
علائم آن عبارتند از: درد و تورم شكم، دفع گاز و اسهال. در صورتي كه كودك چنين مشكلاتي داشته باشد بايد به پزشك مراجعه كرد. بعضي علائم عدم تحمل لاكتوز و حساسيت به شير گاو مشتركند و براي اطمينان بايد به پزشك مراجعه كرد. پزشك براي تشخيص، احتمالاً از آزمايش مدفوع براي كنترل وجود بعضي اسيدها و مواد ديگر در مدفوع استفاده مي‌كند.
كودكاني كه مشكل ديگري ندارند معمولاً متعاقب يك اسهال به طور موقت تحت رژيم شير سويا قرار مي‌گيرند. اسهال سبب تغيير آنزيم‌ها در روده كودك شده و هضم لاكتوز را بسيار مشكل مي‌كند. اين شايع‌ترين نوع عدم تحمل لاكتوز در شيرخواران است. تغذيه شيرخوار با شير خشك سويا براي يك مدت، اين فرصت را به آنزيم‌هاي روده مي‌دهد كه به حالت طبيعي برگردند.
هر چند ممكن است شنيده باشيد كه شير خشك‌هاي سويا در تسكين كودكان كوليكي مؤثرند ولي محققين شواهدي دال بر اثبات اين ادعا پيدا نكرده اند.
بالاخره سويا بخوريم يا نه؟
دكتر رزا لوپز متخصص تغذيه در دپارتمان بهداشتي نيومكزيك در اين باره خاطرنشان كرده است كه براي زنان مبتلا به سرطان سينه، خوردن سويا موجب تشديد سرطان مي‌شود.
دكتر رزا لوپز متخصص تغذيه در دپارتمان بهداشتي نيومكزيك در اين باره خاطرنشان كرده است كه براي زنان مبتلا به سرطان سينه ، خوردن سويا موجب تشديد سرطان مي‌شود.
به گزارش پايگاه اينترنتي سان نيوز، هم چنين كساني كه در معرض خطر ابتلا به اين سرطان هستند بايد در مصرف آن مراقب باشند. علاوه بر اين، برخي از پزشكان معتقدند كه رژيم غذايي حاوي سويا به دليل تأثير در كاهش تعداد اسپرم‌ها (سلول‌هاي جنسي نر) بر سيستم توليد مثلي مردانه تأثير منفي دارد.
سويا محتوي تمام اسيد آمينه‌هاي ضروري براي انسان بوده و منبعي از پروتئين محسوب مي‌شود و در بهبود و درمان سرطان كولون و سرطان پروستات نقش مهمي دارد.
با اين وجود در يك تحقيق جديد بر روي موش‌هاي آزمايشگاهي، متخصصان دريافته‌اند كه مصرف اين ماده غذايي در مدت طولاني سطح هورمون جنسي مردانه موسوم به تستوسترون را به مقدار قابل توجهي در مقايسه با گروه كنترل كاهش مي‌دهد. كاهش اين هورمون در مردان موجب كاهش توليد اسپرم‌ها شده و از اين رو مي‌تواند تأثير نامناسبي روي توان توليد مثلي مردان داشته باشد.
بنابراين با رعايت تعادل در مصرف هر ماده غذايي، مي‌توان از فوايد آن سود برد.
دانه‌هاي روغني سويا مفيدتر است
بر كسي پوشيده نيست كه در سال‌هاي اخير تقريباً در تمامي محافل علمي تغذيه‌اي صحبت از جانشيني سويا به جاي گوشت است و عده‌اي از كارشناسان تغذيه و پزشكان به علت عدم وجود كلسترول در سويا و همچنين بالا بودن ميزان پروتئين موجود در اين ماده غذايي و همچنين بعضي ديگر از خواص سويا، آن را به عنوان جانشيني مناسب براي گوشت بالاخص در بيماران قلبي و عروقي و داراي فشار خون و كلسترول بالا پيشنهاد مي‌نمايند.
نكته‌اي كه در اين زمينه نبايد از نظرتان دور بماند اين است كه سويايي كه اكنون در بازار و به صورت بسته بندي ارائه مي‌شود در حقيقت تفاله سويا است كه بعد از عمل روغن كشي در كارخانه‌هاي تهيه روغن نباتي از سويا به دست مي‌آيد.
اين ماده غذايي به سبب از دست دادن روغن خود، هنگام پخت مقادير زيادي روغن به خود جذب مي‌كند كه با توجه به وجود راديكال‌هاي آزاد و چربي‌هاي ترانس در روغن‌هاي موجود در بازار مي‌تواند براي سلامتي شما مضر باشد.
همچنين فراموش نكنيد كه يكي از جنبه‌هاي تأثير گذار سويا مربوط به اسيدهاي چرب ضروري موجود در ساختمانش است كه تقريباً به طور تمام و كمال حين عمل روغن كشي از بين مي‌رود؛ لذا اگر مي‌خواهيد براي حفظ سلامتي‌تان سويا مصرف نماييد سعي نماييد از دانه‌هاي روغني آن استفاده نماييد نه از دانه‌هاي روغن كشي شده.