افراد، بيشتر انواع اشعه را با انواع خطرناك آن كه تشعشع يونيزه كننده ناميده مي شود، يكي در نظر مي گيرند، به همين دليل از اشعه مي ترسند. اشعه يونيزه كننده آن قدر قوي است كه مي تواند يك الكترون را از اتم جدا كند.
اشعه هاي محيط
شما نمي توانيد نور چراغ قوه را از بدن خود عبور دهيد؛ اما امواج راديويي و مايكروويوها به آساني از بدن عبور مي كنند. اشعه هاي يونيزه كننده نيز از بدن عبور مي كنند، اما در حين عبور مي توانند موجب تخريب اتم هاي سلول هاي بدن شوند و الكتروني را از مولكول DNA جدا كنند.
نور ماوراي بنفش(UV)از پرتوهاي يونيزه كننده است. مقدار زياد آن موجب سرطان پوست مي شود. اشعه هاي X و گاما نيز يونيزه كننده اند. در عكس هاي راديوگرافي از اشعه X استفاده مي شود. گرفتن تعداد زياد اين عكس ها موجب سرطاني شدن ارگان ها مي شود. خوشبختانه خطرناك ترين اشعه هاي يونيزه كننده در فضاي خارج از زمين ايجاد مي شوند و اتمسفر از رسيدن درصد بالايي از آن به سطح زمين جلوگيري مي كند.
امواج راديويي، مايكروويوها، نور مادون قرمز و نور معمولي هرقدر هم كه زياد باشند، نمي توانند باعث جدا شدن الكترون و آسيب سلولي شوند و فقط اشعه اي با انرژي بالا مي تواند موجب كنده شدن الكترون شود و اين نوع از اشعه در طيف الكترومغناطيس بعد از اشعه ماوراي بنفش قرار مي گيرد.
حدود 80 درصد اشعه يونيزه اي كه با آن مواجه مي شويم، از منابع طبيعي حاصل مي شود مانند اشعه هاي كيهاني كه همان ذرات اتمي با منشأ فضايي هستند و ذرات آلفا و بتاي حاصل از گازهاي راديواكتيوي مانند رادون مسئول 70 درصد از اشعه يونيزان طبيعي است. اين گاز از متلاشي شدن اورانيوم زمين ناشي شده و وارد هوا مي شود. همچنين هنگام سفر با هواپيما به ارتفاعات بالا، مقدار كمي از اشعه هاي كيواني را دريافت مي كنيم.
اشعه ناشي از عكس هاي پزشكي بقيه اشعه يونيزه دريافتي ما را تشكيل مي دهد. حدود 80 درصد از اشعه يونيزه اي كه ما دريافت مي كنيم، غيرقابل اجتناب است. البته هيچكس دوست ندارد اشعه يونيزه اضافي دريافت كند، اما كارگران معدن اورانيوم يا كساني كه در نزديكي محل زندگي شان بمب اتمي منفجر شده است، با خطر دريافت اشعه يونيزه بيشتر مواجهند.
اشعه يونيزه ناشي از انرژي هسته اي نيز خطرناك است. مشكل انرژي هسته اي اين است كه ضايعات راديو اكتيو دارد و جايي براي نگهداري آن نيست.
ام آر آي
حتما تا به حال نام MRI (ام آر آي) يد. MRI يك روش تصويربرداري براي عكس گرفتن از بافت نرم مانند مغز و ساير ارگان ها براي پيدا كردن تومورها و ساير اختلالات به كار مي رود.
اين دستگاه ها از آهن ربا و امواج راديويي كم انرژي براي ساخت تصوير از اتم هاي پرانرژي هيدروژن در آب بدن و مولكول هاي چربي استفاده مي كنند. MRI مخفف كلمه لاتين magnetic resonance imaging است به معني تصويربرداري با تشديد مغناطيسي است و نيازي به آشكار سازي و استفاده از امواج اشعه ي ايكس نيست، لذا خطرات جانبي به مراتب خيلي كمتري دارد.
در ابتدا اين وسيله به نام تصويربرداري با تشديد مغناطيسي اتمي خوانده مي شد، بعدها معلوم شد بيشتر مردم از واژه اتمي مي ترسند و زير بار اين روش تشخيصي نمي روند. واژه اتمي در نظر بيشتر مردم، سرطان و مرگ را تداعي مي كند، به همين سبب اين واژه از روي نام اين دستگاه حذف شد.
بسياري از ما از نام تشعشع هراسانيم و هنوز نمي دانيم بسياري از انواع تشعشع ها بي خطرند.
به طور كلي تشعشع يك نوع انرژي است. اين انرژي به صورت امواج يا ذرات كوچك تر از اتم منتشر مي شود. طيف الكترومغناطيسي شامل امواج راديويي، مايكروويو، اشعه مادون قرمز، نور معمولي، اشعه ماوراي بنفش، اشعه X و اشعه گاما است.
به كمك اشعه مادون قرمز، تك تيراندازها و جاسوس ها قادرند در شب نيز ديد داشته باشند. هر چيزي كه گرما داشته باشد، از خود نور مادون قرمز ساطع مي كند. اين نور توسط دوربين هاي مادون قرمز تشخيص داده مي شود. اشعه هاي پرانرژيUV ، اشعه X و اشعه هاي آلفا، بتا و گاما از بقيه خطرناك ترند.
در هر حال نمي توان از اشعه هاي مضر به طور صد درصد ايمن ماند، اما بايد سعي شود از دريافت اشعه يونيزه اضافي جلوگيري كرد، زيرا اين نوع از اشعه مي تواند موجب بروز انواع سرطان در انسان شود
مايكروويو
مايكروويوها نوعي از امواج كم انرژي هستند. اين نوع از اشعه، با به لرزش درآوردن مولكول هاي آب موجود در غذا، گرما توليد مي كند و موجب پخته شدن غذا مي شود. اين يك راه موثر براي گرم كردن غذا است؛ زيرا گرما در داخل خود غذا، توليد مي شود.
در اجاق گاز، شعله گاز يا الكتريسيته موجب توليد اشعه مادون قرمز مي شود كه انرژي گرمايي را به قابلمه منتقل مي كند و از آن طريق به سطح خارجي غذا منتقل مي شود. نتيجه نهايي در هر دو حالت يكسان است.
تشعشع باعث توليد گرما مي شود و گرما پيوندهاي شيميايي غذا را مي شكند؛ فرآيندي كه ما آن را طبخ مي ناميم. فرق فرهاي مايكروويو در اين است كه اين فرآيند در آن ها سريع تر انجام مي‌شود. مطالعات علمي نشان داده اند، فرهاي مايكروويو در ايجاد سرطان نقشي ندارند. امروزه بيشتر مردم به راحتي از فرهاي مايكروويو استفاده مي كنند و ترس آن ها ريخته است.
خطوط انتقال دهنده نيروي الكترومغناطيس نيز مورد نگراني بسياري از افراد قرار گرفته است. در ابتدا تصور مي شد افرادي كه نزديك اين خطوط زندگي مي كنند، ممكن است به بيماري لوسمي (يك بيماري خوني)دچار شوند؛ اما هيچ مكانيسم شناخته شده اي براي اين كه اين نوع از اشعه بتواند به DNA آسيب برساند، وجود ندارد.
آسيب DNA منشأ ايجاد سرطان است. در سال 1996 پس از 3 سال مطالعه عنوان شد كه رابطه اي بين سرطان و خطوط انتقال نيرو وجود ندارد. در سال هاي 1997 و 1999 نيز دو مطالعه ديگر اين ادعا را تاييد كردند.
امواج موبايل
امواج راديويي كه در تلفن همراه استفاده مي شود نيز غيريونيزه كننده هستند. ترس از تلفن همراه از زمان همه گير شدن اين تلفن ها وجود داشته است و به نظر مي رسد براي چند سال آينده نيز وجود داشته باشد.
دو مطالعه كه همزمان در سال 2000 صورت گرفت، نشان دادند كساني كه از تلفن همراه استفاده مي كنند در خطر بيشتري براي ابتلا به سرطان مغز نسبت به سايرين قرار ندارند. مطالعه ديگري نيز در سال 2002 اين مساله را تاييد كرد و مطالعات ديگري نيز همچنان در حال انجام است.
انجمن غذا و داروي ايالات متحده (FDA-Foods & Drugs Association ) در وب سايت خودش اعلام مي كند كه "شواهد علمي موجود هيچ اثرات زيان آوري از نظر سلامتي در ارتباط با استفاده از تلفن هاي موبايل (يا سلولي) را اثبات نكرده است."
اما اين بدان مفهوم نيست كه عامل بالقوه اي براي آسيب رساندن وجود ندارد. بر طبق نظركميسيون ارتباطات فدرال (FCC) اگر نسوج انسان در معرض سطوح بالايي از اشعه فركانس راديويي (RF) قرار گيرند، اين اشعه ها مي توانند به بافت انسان صدمه بزنند.
اشعه فركانس راديويي (RF) به همان طريقي كه مايكروويوها غذا را گرم مي كنند ، قدرت گرم كردن نسوج انسان را نيز دارند. نسوج بدن با در معرض قرار گرفتن اشعه (RF) مي توانند دچار آسيب ديدگي شوند زيرا بدن انسان در مقابل گرماي بيش از حد مجهز نمي باشد، به خصوص چشم ها به علت فقدان گردش خون در آن فضا آسيب پذير هستند.
در هر حال نمي توان از اشعه هاي مضر به طور صد درصد ايمن ماند، اما بايد سعي شود از دريافت اشعه يونيزه اضافي جلوگيري كرد، زيرا همان طور كه گفته شد، اين نوع از اشعه مي تواند موجب بروز انواع سرطان در انسان شود.