برنج (Rice)
ساقه آن راست و برگ‌هاي آن بزرگ و نوك تيز است. هر سنبلك برنج داراي دنباله كوتاه و يك گل دارد. ميوه آن به شكل خوشه‌اي متشكل از سنبلك‌ها در انتهاي ساقه قرار دارد و يك دانه برنج در آن است كه شلتوك مي‌نامند. برنج از غلات مهم است و تقريباً غذاي اصلي نصف مردم كره زمين مي‌باشد و منشاء برنج از آسيا است و در حدود ۳۰۰۰ سال قبل از ميلاد در هند و چين زراعت مي‌شده است.
برنج بعداً از آسيا به ژاپن، سبلان و ديگر نقاط استوائي كره زمين راه يافت و در قرت هفتم ميلادي مصريان نيز شروع به كشت آن كردند.برنج انواع مختلف درد و اين انواع را تا حدود ۱۵۰ نوع مختلف تخمين مي‌زنند. نمونه‌هاي مرغوب آن در شمال و جنوب ايران و نواحي گرمسير فارس و اصفهان كاشته مي‌شود.
به‌طور كلي دو نوع برنج وجود دارد:
نوعي كه دانه آن دراز و كشيده و باريك است كه به‌نام برنج صدري معروف است و ديگري كه دانه آن ريز و گرد مي‌باشد و به‌نام برنج چيني يا ژاپني شهرت دارد.
آن نوع برنجي كه ايرانيان و مردم بيشتر كشورها مصرف مي كنند برنجي است كه شلتوك و پوسته خارجي آن گرفته شده است. رنگ اصلي برنج وقتي‌كه در پوسته است قهوه‌اي است و به‌نام برنج قهوه‌اي Brown Rice ناميده مي‌شود.
براي به‌دست آوردن برنج سفيد، دانه‌هاي برنج را در دستگاه‌هاي مخصوصي مي‌ريزند و اين دستگاه‌ها پوسته خارجي برنج را از آن جدا كرده و سپس با اصطكاك دادن برنج بدون پوسته با يكديگر غشاي خارجي آن نيز از بين مي‌رود و برنج به رنگ سفيد و شفاف به‌دست مي‌آيد كه عاري از ويتامين ب ۱ است و اشخاصي كه منحصراً از برنج تغذيه مي‌كنند و غذاي ديگري مصرف نمي‌كنند به بيماري بري بري Beri-Beri دچار مي‌شوند.
بنابراين براي استفاده از تمام ويتامين‌ها و مواد معدني برنج بهتر است كه از برنج قهوه‌اي كه غشاء خارجي آن گرفته نشده است استفاده كرد ولي البته بايد توجه داشت كه هضم برنج قهوه‌اي كمي مشكل‌تر از هضم برنج سفيد مي‌باشد.
يكي ديگر از انواع برنج نوع وحشي از آن است كه سياه رنگ و باريك‌تر و درازتر از برنج صدري است. اين نوع برنج هم داراي مواد معدني و ويتامين‌هاي بيشمار است ولي البته هضم آن كمي مشكل است و بهتر است كه مخلوط با برنج سفيد به‌كار برده شود.
تركيبات شيميائي
در برنج ماده‌اي به‌نام اوريدين Oridine وجود دارد كه خاصيت ضد التهاب عصبي را دارا است. برنج از لحاظ موا غذائي بسيار غني است. البته همانطور كه گفته شد هنگانيكه پوسته قهوه‌اي آن را مي‌گيرند مقداري از ويتامين‌هاي خود را از دست مي‌دهد. در جدول زير مواد موجود در صد گرم برنج قهوه‌اي و برنج سفيد با هم مقايسه شده است. پوست و يا شلتوك برنج كه در مراحل كوبيدن از آن جدا مي‌شود سبوس برنج Rice Bran ناميده مي‌شود كه آن هم منبع ويتامين‌ها و مواد معدني است.
جدول مواد موجود در صدگرم برنج قهوه اي و صدگرم برنج سفيد
مواد صد گرم برنج قهوه‌اي صد گرم برنج سفيد
انرژي ۳۶۰ كالري ۳۶۲ كالري
آب ۱۲ گرم ۱۲ گرم
پروتئين ۷/۵ گرم ۶/۶ گرم
نشاسته ۷۶ گرم ۸۰ گرم
كلسيم ۳۲ ميلي گرم ۲۵ ميلي گرم
فسفر ۲۲۰ ميلي گرم ۹۵ ميلي گرم
آهن ۱/۶ ميلي گرم ۰/۸ ميلي گرم
سديم ۱۰ ميلي گرم ۵ ميلي گرم
پتاسيم ۲۱۵ ميلي گرم ۹۰ ميلي گرم
ويتامين ب ۱ ۰/۳۵ ميلي گرم ۰/۰۶ ميلي گرم
ويتامين ب ۲ ۰/۰۵ ميلي گرم ۰/۰۳ ميلي گرم
ويتامين ب ۳ ۴/۸ ميلي گرم ۱/۵ ميلي گرم
همانطور كه ديده مي‌شود مقدر ويتامني B۱ در برنج سفيد شده يك ششم و ويتامين B۲ نصف و ويتامين B۳ به مقدار يك سوم برنج قهوه‌اي مي‌باشد و مواد معدني آن به مقدار بسيار زيادي كاهش مي‌يابد.
جدول مواد موجود در صد گرم سبوس برنج
انرژي ۲۷۵ كالري
آب ۹/۷ گرم
پروتيئن ۱۳/۵ گرم
چربي ۱۵/۵ گرم
نشاسته ۵۰ گرم
كلسيم ۷۵ گرم
فسفر ۱۴۰۰ ميلي گرم
آهن ۲۰ ميلي گرم
پتاسيم ۱۵۰۰ ميلي گرم
ويتامين ب ۱ ۲/۲۵ ميلي گرم
ويتامين ب ۲ ۰/۲۵ ميلي گرم
ويتامين ب ۳ ۳۰ ميلي گرم
غشاي قهوه‌اي رنگ برنج نيز كه در اثر به هم سائيدن در دستگاه‌هاي مخصوص و يا در موقع شستن زياد از برنج جدا مي‌شود سرشار از ويتامين‌ها و مواد معدني و پروتئين است. جدول زير مقدار مواد موجود در صد گرم اين غشاي قهوه‌اي رنگ را نشان مي‌دهد:
كالري ۲۶۵
آب ۹/۸ گرم
پروتيئن ۱۲ گرم
چربي ۱۲/۸ گرم
نشاسته ۶۰ گرم
كلسيم ۷۰ ميلي گرم
فسفر ۱۱۰۰ ميلي گرم
آهن ۱۶ ميلي گرم
پتاسيم ۷۱۵ ميلي گرم
ويتامين ب ۱ ۱/۸۵ ميلي گرم
ويتامين ب ۲ ۰/۱۸ ميلي گرم
ويتامين ب ۳ ۲۸ ميلي گرم
خواص داروئي
برنج از نظر طب ايراني ،معتدل و خشك است البته بستگي درد آن را چگونه درست كنيد برنج آبكش شده سرد است و آب آن گرم در حاليكه برنج كته شده گرم است.
برنج داراي ماده‌اي به‌نام Amidon مي‌باشد ولي از نظر اينكه ماده گلوتن آن كم است يعني كاملاً به هم نمي‌چسبد نان درست كردن از آن كمي مشكل است. در خاور دور از برنج نوعي الكل درست مي‌كنند كه به‌نام ساكه معروف است كه سميت آن از الكل معمولي كمتر است و به مصرف داروئي مي‌رسد.
برنج غير از اينكه يك غذاي سهل‌الهضم است بسيار مقوي است و ضمناً خواص درماني بسياري را دراست كه به تعداي از آن اشاره مي‌شود.
۱. برنج قهوه‌اي خاصيت ضد التهاب عصبي را دارد.
۲. خوردن برنج تحريكات معده و روده را كم مي‌كند.
۳. از جوانه برنج نوعي مالت تهيه مي‌شود كه به‌عنوان مقوي معده به‌كار مي‌رود.
۴. اگر برنج را در آب بپزيد آب درمان كننده اسهال و اسهال خوني است. آب برنج را مي‌توان به اطفال شيرخوار نيز داد.
۵. براي شست و شوي زخم‌ها از آب برنج استفاده كنيد.
۶. آب برنج را مي‌توان براي درمان ورم‌هاي روده‌اي و استفراغ‌هاي خوني به‌كار برد.
۷. دم‌كرده ريشه و ساقه‌هاي زيرزميني برنج براي زياد شدن ترشحات ادرار مصرف مي‌شود.
۸. براي درمان تب، بدن و سر را با در برنج كمپرس كنيد.
۹. برنج خواب‌آور است.
۱۰. برنج تشنگي را برطرف مي‌كند.
۱۱. زياده‌روي در خوردن برنج موجب ازدياد وزن مي‌شود.
۱۲. خوردن برنج توليد اسپرم مي‌كند.
۱۳. برنج را اگر با شير و شكر مخلوط كنيد و بخوريد بسيار مقوي است و نيروي جنسي را تقويت مي‌كند.
۱۴. براي برطرف كردن دل به‌هم‌خوردگي و استفراغ برنج را با دوغ تازه بخوريد.
۱۵. اگر برنج سفيد را در آ'ب خيس كنيد آب آن براي درمان اسهال و قطع قاعدگي مفيد است.
۱۶. آب جوشانده برنج را كه آبكش مي‌كنيد دور نريزيد با اين آب جواهرات خود را بشوئيد كه آنها را جلا مي‌دهد.
۱۷. براي رفع التهاب پوست ، در برنج را با نشاسته يا پودر تالك مخلوط كرده و به پوست بماليد.
۱۸. دانشمندان ثابت كرده‌اند كه خوردن برنج براي درمان فشار خون بسيار مفيد است.
۱۹. خوردن برنج، قند خون را در حالت تعادل نگاه مي‌دارد.
۲۰. يكي از اطباء آمريكائي رژيم برنج را براي درمان فشار خون توصيه مي‌كند او به بيماران تأكيد مي‌كند كه برنج بدون نمك همراه با ميوه‌هاي مختلف بخورند. البته هنوز دانشمندان نمي‌دانند كه در برنج چه ماده‌اي وجود دارد كه باعث پائين رفتن فشار خون مي‌شود.
۲۱. رژيم برنج براي اختلالات كليوي مفيد است.
۲۲. رژيم برنج براي مبتلايان به بيماري سوراي سيس Psorasis نيز بسيار مفيد است.
مضرات
مضرات خاصي براي آن بيان نشده است.