كمبود بعضي از ويتامين‌ها و مواد معدني در بدن انسان مي‌تواند باعث نشانه‌هاي افسردگي در فرد شود. بنابراين چنانچه افسردگي به اين علت باشد، خوردن مكملهاي غذايي حتماً به شخص كمك مي‌كند و بر عكس، اگر افسردگي شخص دلايل ديگري داشته باشد، خوردن ويتامين‌ها و مكملهاي غذايي كمكي نخواهد كرد. البته مطمئناً به امتحانش مي‌ارزد و خوب است كه شخص قبل از مصرف داروهاي ضدافسردگي، ابتدا براي مدتي از مكملهاي غذايي به مقدار كافي استفاده كند.
در زير با برخي از ويتامين‌ها و ارتباط آنها با افسردگي آشنا مي‌شويم.
● ويتامين ب- كمپلكس :
ويتامين‌هاي ب-كمپلكس براي سلامت هيجاني و ذهني، نقش اساسي دارند. اين ويتامين‌ها در بدن ما ذخيره نمي‌شوند. بنابراين بايد روزانه در رژيم غذايي ما گنجانده شوند. ويتامين‌هاي ب توسط الكل، شكر، نيكوتين و كافئين از بين مي‌رود. در نتيجه، تعجبي ندارد كه بسياري از مردم دچار كمبود اين نوع ويتامين هستند.
● يافته‌هاي جديد درباره ارتباط ويتامين‌هاي ب- كمپلكس و افسردگي به قرار زير است:
▪ ويتامين ب-۱ (تيامين):
مغز انسان از اين ويتامين براي كمك به تبديل قندخون به سوخت و عامل محر'ك استفاده مي‌كند و بدون آن، مغز به سرعت بدون انرژي مي‌ماند.
اين امر مي‌تواند به خستگي، افسردگي، تندخوئي، زودرنجي، اضطراب و حتي فكر خودكشي بيانجامد. كمبود ويتامين ب-۱، همچنين مي‌تواند باعث مشكلات حافظه، كم‌اشتهايي، بيخوابي و اختلالات گوارشي گردد. مصرف كربوهيدراتهاي تصفيه شده، مثل شكر، نياز ويتامين ب-۱ بدن را تامين مي‌كند.
▪ ويتامين ب-۳ (نياسين):
سرانجام كشف شد كه بيماري پلاگر ( pellagra ) كه روان‌پريشي و زوال عقل از جمله نشانه‌هاي آن است، به دليل كمبود نياسين بروز مي‌كند. هم اكنون بسياري از محصولات غذايي حاوي نياسين هستند و بيماري پلاگر تقريباً ريشه كن شده است. كمبود ويتامين ب-۳ مي‌تواند باعث بيقراري، اضطراب و نيز كند ذهني و كم تحركي گردد.
▪ ويتامين ب-۵ (اسيدپانتوتنيك):
نشانه‌هاي كمبود اين ويتامين عبارتند از خستگي، اضطراب مزمن وافسردگي. ويتامين ب-۵ براي ايجاد هورمونها و استفاده از اسيدهاي آمينه و استيل كولين ( acetylcholine ) شيميايي مغز كه به كمك هم از انواع خاصي از افسردگي جلوگيري مي‌كنند مورد نياز است.
▪ ويتامين ب-۶ (پيريدوكسين):
اين ويتامين به پردازش اسيدهاي آمينه كه عناصر سازنده تمام پروتئين‌ها و برخي از هورمونها هستند، كمك مي‌كند. اين ويتامين همچنين در توليد سروتونين، ملاتونين و دوپامين مورد نياز است. كمبود ويتامين ب-۶ كه البته بسيار نادر است، باعث آسيب رساندن به سيستم ايمني بدن، ضايعات پوستي و آشفتگي ذهني مي‌گردد.
كمبود اين ويتامين گاهي در افراد الكلي، بيماراني كه داراي نارسائي كبدي هستند، و خانمهايي كه از قرص‌هاي ضدبارداري استفاده مي كنند، بروز مي‌كند. بسياري از متخصصان تغذيه عقيده دارند كه اغلب رژيم‌هاي غذايي، به مقدار بهينه و كافي اين ويتامين را تامين نمي‌كنند.
▪ ويتامين ب-۱۲:
به دليل اهميت ويتامين ب-۱۲ در تشكيل گلبولهاي قرمز خون، كمبود آن به مشكلاتي در اكسيژن رساني كه به كم‌خوني خطرناك موسوم است، منجر مي‌شود. اين اختلال مي‌تواند باعث تغيير حالت مداوم، پارانويا (بدگماني)، تحريك‌پذيري، گيجي، زوال عقل، توهم زدگي يا شيدايي و سرانجام به دنبال آن كم اشتهايي، سرگيجه، ضعف، نفس تنگي، تپش قلب، اسهال و احساس سوزش در اندامهاي انتهايي مثل دست و پا گردد.
كمبود اين ويتامين پس از يك دوره طولاني پيش مي‌آيد زيرا در كبد انسان براي سه تا پنج سال ذخيره وجود دارد. هنگامي كه كمبود ويتامين ب-۱۲ در فردي بروز مي‌كند، معمولاً به خاطر كمبود آنزيمي است كه باعث جذب آن در روده مي‌شود. به دليل آن كه با بالارفتن سن از مقدار اين آنزيم كاسته مي‌شود، افرد مسن بيشتر در معرض كمبود ويتامين ب-۱۲ هستند.
▪ اسيدفوليك:
اين ويتامين ب براي تركيب DNA مورد نياز است. رژيم غذايي نامناسب و عوامل ديگري مانند بيماري، الكليسم و نيز مصرف داروهاي مختلفي چون آسپرين، قرص‌هاي ضدبارداري، باربيتورات‌ها و داروهاي ضد تشنج، در كمبود اسيدفوليك دخالت دارند. مصرف اين ويتامين مخصوصاً به خانم‌هاي باردار توصيه مي‌گردد. ● ويتامين ث
كمبود ويتامين ث مستقيماً باعث افسردگي مي‌گردد كه بايد با استفاده از مكملهاي غذايي به برطرف كردن آن پرداخت. استفاده از مكملهاي غذايي خصوصاً پس از اعمال جراحي و بيماري‌هاي التهابي اهميت دارد. اضطراب، بارداري و شيردهي نيز نياز بدن به ويتامين ث را افزايش مي‌دهند. لازم به تذكر است كه مصرف آسپرين، تتراسيكلين و قرص‌هاي ضدبارداري، ذخيره بدن را به انتها مي‌رساند.
● مواد معدني
كمبود برخي از مواد معدني نيز مي‌تواند باعث افسردگي گردد.
▪ منيزيم:
كمبود منيزيم باعث بروز نشانه‌هاي افسردگي و همچنين گيجي، بيقراري، اضطراب، توهم و انواع مشكلات جسمي مي‌گردد. اغلب رژيم‌هاي غذايي شامل منيزيم به مقدار كافي نيستند و استرس نيز به شدت، مقدار منيزيم موجود بدن را كاهش مي‌دهد.
▪ كلسيم:
كمبود كلسيم بر روي سيستم مركزي اعصاب تاثير مي‌گذارد. سطح پائين كلسيم باعث ناآرامي، دلهره، تندخوئي، زودرنجي و بي‌حسي مي‌شود.
▪ روي:
كمبود روي در بدن به بي‌احساسي، بي‌اشتهايي، سستي و خواب آلودگي منجر مي‌شود. با پائين آمدن سطح روي در بدن، ممكن است ميزان مس بدن به سطح سمي افزايش يابد و باعث پارانويا (بدگماني) و ترس و وحشت گردد.
▪ آهن:
افسردگي غالباً نشانه‌اي از كمبود آهن مزمن است. از ديگر نشانه‌هاي كمبود آهن مي‌توان به ضعف عمومي، سستي و بي‌حالي، خستگي، كم‌اشتهايي و سردرد اشاره كرد.
▪ منگنز:
اين فلز براي استفاده مناسب از ويتامين‌هاي ب-كمپلكس و ويتامين ث مورد نياز است. منگنز همچنين در تشكيل اسيدهاي آمينه نقش دارد و به همين دليل، كمبود آن مي‌تواند به كاهش سطح ناقل‌هاي عصبي و در نتيجه افسردگي منجر شود. اين فلز به تثبيت قندخون و جلوگيري از تغيير حالت‌هاي مداوم نيز كمك مي‌كند.
▪ پتاسيم:
كمبود پتاسيم معمولاً به افسردگي، گرياني، ضعف و خستگي منجر مي‌شود.