روزهاي آخر بارداري، روزهاي حساسي است و هرگونه سهل انگاري مي تواند جان كودك و مادر را به خطر بيندازد. البته راهكارهايي هم وجود دارد كه خانم هاي باردار به كمك آن ها مي توانند از بروز مشكلات دوران بارداري پيشگيري كنند و زايمان راحتي داشته باشند.
دراين باره با دكتر آزيتا صفارزاده، جراح و متخصص بيماري هاي زنان و زايمان و عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشكي تهران، گفت وگويي كرده ايم تا با اين اقدامات بيشتر آشنا شويم. خواندن اين مطلب را به همه خانم‌هاي باردار توصيه مي كنم.
خانم دكتر! آيا اين درست است كه بگوييم روزهاي آخر بارداري، دوران مهمي براي كودك و مادر محسوب مي شود؟
بله؛ دقيقا همين طور است. ماه آخر، به ويژه هفته پاياني دوران بارداري، زمان بسيار مهمي است و بسته به اين كه قرار است زايمان طبيعي يا سزارين انجام شود، شرايط تا حدي تفاوت خواهد داشت.
چه تفاوت هايي؟
خانم هايي كه قرار است زايمان طبيعي داشته باشند، در طول دوران بارداري بايد فعاليت هاي جسمي و پياده روي هاي منظمي داشته باشند و در روزهاي پاياني، اين پياده روي ها را حتي به 3 تا 4 ساعت در روز برسانند؛ چرا كه انجام فعاليت هاي جسمي باعث نرم شدن و حتي باز شدن دهانه رحم مي شود و تسريع در امر زايمان را به دنبال خواهد داشت.
اما خانم هايي كه براي زايمان سزارين آماده مي شوند، بايد بيشتر استراحت كنند تا در روز موعد كه معمولا 38 هفته و 6 روز است، زايمان راحت و بي دردسري داشته باشند و مجبور نباشند به صورت اورژانسي به بيمارستان مراجعه كنند و سزارين شوند زيرا سزارين هاي از پيش تعيين نشده و اورژانسي، قطعا خطرناك تر از سزارين هايي است كه با تعيين وقت و برنامه ريزي هاي از پيش تعيين شده انجام مي شود.
بسياري از خانم ها در روزهاي آخر بارداري مشتاق اند اتاق كودك شان را بچينند و بالاي نردبان و صندلي بروند اما بايد گفت اين كارها علاوه بر آن كه موجب تشديد كمردرد دوران بارداري مي شود، بسيار هم خطرناك است و سلامت جنين و مادر را به مخاطره مي اندازد.
درباره تغذيه روزهاي پاياني چه طور؟ رژيم غذايي خانم هاي باردار بايد تغيير كند؟
از آن جايي كه در روزهاي آخر بارداري، حجم رحم و اندازه جنين به حداكثر ميزان خود مي رسد، فشار موضعي روي روده ها نيز افزايش مي يابد و يبوست يكي از عمده ترين مشكلاتي است كه خانم هاي باردار در ماه آخر، به ويژه در روزهاي پاياني بارداري، با آن مواجه مي شوند؛ به همين دليل توصيه مي شود كه خانم هاي باردار در وعده هاي مختلف از سبزي ها و ميوه هاي تازه و متنوع به ميزان زياد مصرف كنند و روزانه بيشتر از 8 ليوان آب بنوشند تا هم كمتر دچار يبوست شوند و هم فشار به كف لگن به حداقل برسد.
آيا خانم هاي باردار در روزهاي پاياني بارداري ملزم به انجام آزمايش هاي خاصي هم هستند؟
بله؛ براي اطمينان از وضعيت سلامت خانم باردار در هفته پاياني بارداري، آزمايش هايي شامل آزمايش هاي انعقادي، كم خوني، عفونت كليه و عفونت ادراري براي وي تجويز مي شود تا پزشك از وجود نداشتن هرگونه مشكلي در اين زمينه ها مطمئن شود و اگر هم مشكلي وجود دارد، هر چه سريع تر رفع شود تا در روند زايمان خللي وارد نشود.
كمردرد يكي از عمده ترين مشكلات خانم هاي باردار است كه در روزهاي آخر تشديد مي شود. چه توصيه اي براي كاهش اين مشكل داريد؟
پوشيدن لباس هاي راحت و سبك و همچنين استفاده از كفش هايي با پاشنه 3 سانتي متر (نه كمتر و نه بيشتر) در كاهش و حتي رفع كمردردهاي دوران بارداري به ويژه در روزهاي آخر موثر است. از طرفي، توصيه ما به همه خانم هاي باردار اين است كه از انجام كارهاي سنگين پرهيز كنند. بسياري از خانم ها در روزهاي آخر بارداري مشتاق اند اتاق كودك شان را بچينند و بالاي نردبان و صندلي بروند اما بايد گفت اين كارها علاوه بر آن كه موجب تشديد كمردرد دوران بارداري مي شود، بسيار هم خطرناك است و سلامت جنين و مادر را به مخاطره مي اندازد.
متاسفانه بسياري از خانم ها به دليل همين سهل انگاري ها در روزهاي پاياني بارداري دچار سقط جنين شده اند در صورتي كه با رعايت نكات گفته شده، هيچ مشكلي پيش نمي آمد و زايمان سر موعد مقرر انجام مي شد.
خانم هاي باردار روز آخر بارداري بايد چه اقداماتي انجام دهند؟
روز آخر براي خانم هايي كه قرار است زايمان سزارين داشته باشند، اهميت بيشتري دارد؛ زيرا آن ها روز زايمان خود را مي دانند و مانند زايمان طبيعي همه چيز غيرمنتظره و از پيش تعيين نشده نيست. بنابراين به خانم هاي باردار توصيه مي شود كه روز قبل از زايمان از يك غذاي سبك مانند سوپ يا آش رقيق استفاده كنند و بعد از ساعت 8 شب به هيچ وجه غذا نخورند اما تا 12 شب مي توانند آب و مايعات بخورند.
در عين حال، استراحت روز قبل از زايمان نبايد فراموش شود و خانم هاي باردار بايد از انجام فعاليت هاي جسمي قبل از انجام سزارين پرهيز كنند تا زايمان راحت تري داشته باشند اما همان طور كه گفتم، خانم هايي كه قرار است زايمان طبيعي داشته باشند، بايد در روزهاي پاياني، پياده روي خود را به حداكثر برسانند. در عين حال، هر 2 گروه بايد دردهاي روزهاي پاياني بارداري را جدي بگيرند.
آيا مرزي بين دردهاي طبيعي و غيرطبيعي دوران بارداري وجود دارد؟
بله؛ دردهاي كاذب دردهايي هستند كه تداوم ريتميك و منظمي ندارند و با استراحت كردن از بين مي روند اما دردهاي واقعي معمولا هر 10 دقيقه يك بار تكرار مي شوند، ريتم منظمي دارند و با استراحت از بين نمي روند. از طرفي دردهاي واقعي اغلب در ناحيه بالاي شكم، نواحي معده و رحم، زير شكم و حتي كمر حس مي شوند و ممكن است با تهوع و استفراغ همراه باشند.
اين دردهاي واقعي را نبايد ناديده گرفت و اگر خانم بارداري با چنين دردهايي مواجه شد و فاصله دردها هم به مرور زمان كمتر شد بايد بدون اتلاف وقت به بيمارستان مراجعه كند تا مورد آزمايش قرار بگيرد و وضعيت سلامت مادر و جنين بررسي شود. موارد اورژانسي ديگري هم وجود دارد كه خانم باردار با مشاهده آن ها بايد بلافاصله به بيمارستان مراجعه كند.
چه مواردي؟
خون ريزي، كاهش حركات جنين (كمتر از 9 بار در روز)، ترشحات شفاف و گرم كه لباس زير خانم باردار را خيس مي كند و... از جمله اين موارد هستند.
و سوال آخر اين كه، خانم هاي باردار چگونه استرس شب قبل از زايمان را به حداقل برسانند؟
اين نكته را نبايد فراموش كرد كه زايمان و در آغوش گرفتن فرزند براي اولين بار، لذتي غيرقابل توصيف است و زايمان هاي راحت امروزي، مديون پيشرفت هاي پزشكي است. خانمي كه شب قبل از زايمان استرس دارد، بد نيست به ياد مادربزرگ هايي بيفتد كه 10 تا بچه را در خانه به دنيا آورده اند، نه در بيمارستان هاي مجهز!