ويتامين ها تركيبات ارگانيكي هستند كه از نظر بيولوژيكي فعال و براي فعاليت هاي فيزيولوژيكي بدن ضروري هستند. ويتامين ها به عنوان كوآنزيم متابوليكي نقش حياتي در رشد و عملكرد طبيعي بافت ها دارند. كمبود يا زيادي ويتامين ها در بدن مي تواند منشأ بسياري از مشكلات پوستي شود. البته مصرف بيش از اندازه ويتامين ها فقط در گروه ويتامين هاي محلول در چربي يعني ويتامين A، E، D و K ممكن است رخ دهد و در ويتامين هاي محلول در آب يعني ويتامين C، B مشاهده نمي شود.
پوست سالم با تغذيه ي مناسب
1- ويتامين A: يك ويتامين محلول در چربي است كه عمدتا در چربي هاي حيواني، شير و كبد و با مقدار كمتر در برگ سبزيجات سبز و مقدار بيشتر در هويج يافت مي شود. مهم ترين نقش ويتامينA در پوست، نرمال كردن عملكرد اپيدرم پوست است به نحوي كه كمبود آن مي تواند باعث خشكي و زبري پوست شود. شكنندگي و تنك شدن موها و هيپركراتوز فوليكولي پوست كه پوست نماي پوست مرغ پيدا كند نيز از ساير عوارض كمبود ويتامين A در بدن است. زيادي ويتامين A در پوست مي تواند باعث خشكي، زبري، خارش و پوسته ريزي و ترك لب ها شود.
2- ويتامين D: اين ويتامين كه در كره، تخم مرغ، كبد و روغن كبد ماهي وجود دارد، باعث تنظيم متابوليسم كلسيم و فسفر شده و در پوست به دنبال تابش اشعه ماوراي بنفش خورشيد نيز ساخته مي شود. بنابراين به كساني كه آفتاب كافي به پوست شان نمي رسد به علت استفاده از پوشش كامل بدن و همزمان استفاده از ضد آفتاب ها، توصيه مي شود كه ويتامين D را به صورت مكمل غذايي دريافت كنند. ويتامين D و آنالوگ هاي آن در تمايز سلول هاي اپيدرم نقش مهمي دارند به نحوي كه از آنالوگ هاي ويتامينD در درمان پسوريازيس يا بيماري داء صدف استفاده مي شود.
3- ويتامينE : كه در روغن هاي گياهي و مغزها(آجيل) يافت مي شود، يك آنتي آكسيدان قوي است و در ترميم زخم ها و حفاظت پوست در مقابل آفتاب و جلوگيري از پيري زودرس پوست نقش مهمي دارد.
4- ويتامين C: اسيد آسكوربيك يك ويتامين محلول در آب است كه به وفور در ميوه و سبزي ها يافت مي شود و نقش مهمي در تشكيل كلاژن و جذب آهن، متابوليسم اسيدفوليك و عملكرد صحيح گلبول هاي سفيد ايفا مي كند. در جامعه ما به خاطر وجود و وفور منابع غني از ويتامين C، كمبود آن به ندرت ديده مي شود. كمبود ويتامين C باعث هيپركراتوز(زبر شدن) دهانه فوليكولي پوست اندام ها و تنه و شكنندگي موها، خون ريزي زير پوستي، لثه ها و ضخيم شدن لثه مي شود. اين ويتامين به عنوان يك آنتي اكسيدان قوي نقش مهمي در جلوگيري از پيري زودرس پوست و مقاومت بيشتر پوست در مقابل نور خورشيد دارد و مصرف موضعي آن باعث روشن تر شدن پوست مي شود.
5- ويتامين هاي گروه B: از جمله ويتامين هاي محلول در آب و شامل 8 ويتامين ضروري براي فعاليت بدن هستند. كمبود آن ها در سوء تغذيه شديد و در مواردي كه كمبود روي و كمبود اسيدهاي چرب ضروري وجود دارد، ديده مي شود.
6- كمبود ويتامين B1 (تيامين): باعث بروز بيماري بري بري مي شود. منابع غني از ويتامين B1، گوشت، مخمرها، جگر، تخم مرغ و سبزيجات هستند. تغييرات پوستي مخاطي از جمله ادم، التهاب و درد زبان از علائم كمبود آن است.
7- ويتامين B2 يا ريبوفلاوين: در شير و غذاهاي حاوي ويتامين B2 يافت مي شود. كمبود آن در پوست، بيماري پوستي شبيه درماتيت سبورتيك ايجاد مي كند. از بين رفتن پرزهاي زبان مي تواند از ديگر علائم پوستي مخاطي آن باشد.
ويتامين b3
8- ويتامين B3 يا نياسين: در جگر، ماهي سالمون و گوشت يافت مي شود. نقش مهمي در واكنش هاي اكسيداسيون و احياي بدن ايفا مي كند. نياسين نقش مهمي در بيوسنتز ليپيدهاي پوستي كه نقش مهمي در عملكرد حفاظتي پوست دارند ايفا مي كند. بيماري پلاگرا كه شامل درماتيت، اسهال و فراموشي است ناشي از كمبود اين ويتامين است. درماتيت ناشي از كمبود نياسين به صورت قرمزي قرنيه در نواحي در معرض نور خورشيد، همراه با پوسته ريزي و هيپرپيگمانتاسيون پوست آن نواحي است.
9- ويتامين B6 يا پيروكسيدين: به وفور در طبيعت يافت مي شود. داروهايي مانند قرص هاي جلوگيري از بارداري، هيدرالازين و پني سيلامين مي توانند باعث كمبود آن شوند. كمبود آن باعث درماتيت دور دهان، التهاب دهان و زبان مي شود.
10- ويتامين B12: در فرآورده هاي حيواني به وفور يافت مي شود. نقش مهمي در سنتز DNA دارد. يافته هاي پوستي كمبود ويتامين غيرشايع هستند ولي قرمزي و درد زبان، تيرگي بيشتر پوست در چين هاي بدن و كم خوني مگالوبلاستيك ديده مي شود.
11- ويتامين B9 يا اسيدفوليك: در جگر، گوشت، شيريني و برگ هاي سبز سبزيجات يافت مي شود. مانند ويتامين B12 در سنتز DNA نقش دارد. كمبود آن نيز باعث التهاب لب، زبان و مخاط و تغيير رنگ تيره پوست نواحي در معرض آفتاب مي شود. كم خوني مگالوبلاستيك از علائم آن است.
كمبود ويتامين B5، علائم پوستي مخاطي ندارد.
بيوتين يا ويتامين H، به وفور در جگر و به مقدار كمتر در گوشت، زرده تخم مرغ، مخمرها و گوجه فرنگي يافت و به علاوه در روده انسان توسط باكتري ها نيز ساخته مي شود. كمبود بيوتين باعث ريزش مو، اگزماي پوست و گزگز پوست خواهد شد.