سردرد يكي از شايع ترين مشكلات روزمره بشر است به گونه اي كه در بسياري از مواقع افراد را مجبور مي كند تا در اسرع وقت به پزشك مراجعه كنند .
برخي سردردها اختصاصي‌تر بوده و با علامت ديگري همراه نيستند. در اين سردردها بر خلاف تصور بسياري از افراد، مغز عامل ايجاد سردرد نيست، بلكه سردرد از بد عمل كردن عضلات، عروق خوني و اعصاب ناشي مي‌شود؛ براي مثال گشاد شدن شريان ها و يا انقباض بيش از حد عضلات مي‌تواند عصب هاي خاص و حساسي در مغز را تحريك كند و در نتيجه سردرد به وجود آورد.
هورمون هايي مانند استروژن مي‌توانند باعث بدتر شدن سردرد شوند. از آن جايي كه خانم ها طي عادات ماهيانه متحمل نوسانات هورموني در بدن مي‌شوند، احتمال بروز سردرد متوسط تا شديد در خانم ها دو برابر آقايان است. همچنين خانم ها بيشتر از آقايان به انواع خاص سردرد مانند ميگرن دچار مي‌شوند.
1- سردرد خوشه اي
اين نوع سردرد ، شديدترين درد را به همراه دارد، در عين حال كمتر از انواع ديگر شايع است. از هر 10 فرد مبتلا به اين بيماري، 9 نفرشان مرد است كه اغلب سيگاري هاي ماهر و دايم الخمر در زمره اين گروه قراردارند .
سردردهاي خوشه اي به صورت گروهي حمله مي كنند. معمولا درد، هر روز در يك ساعت معين بروز مي كند و ممكن است روزها ، هفته ها يا حتي ماه ها طول بكشد. در نهايت هم اين امكان وجود دارد كه پس از بهبودي نسبي ، درد ماه ها يا سال ها به سراغ فرد نيايد و او فكر كند كه كاملا خوب شده است .
در هنگام شروع حمله، دردي شديد و كشنده در يك طرف سر احساس مي شود . ضمن آن كه ممكن است آبريزش بيني و چشم از همان طرف سر آغاز شود. گاهي اوقات استنشاق اكسيژن خالص در مرحله اول بروز سردرد، ممكن است درد را متوقف كند. هنگامي كه به اين نوع سردرد مبتلا شديد ، سيگار نكشيد و از انجام فعاليت هاي استرس زا خودداري كنيد.
2- سردرد تنشي يا هيجاني
اين نوع سردرد بسيار شايع است. علت پيدايش اين نوع سردرد، انقباض عضلات كاسه سر، گردن، شانه و صورت است. مهم ترين دليل پيدايش اين انقباض ها نيز هيجانات عصبي است.
سردرد تنشي، هم به شكل پراكنده و نامنظم بروز مي‌كند و هم به شكل مزمن و حاد گريبان افراد را مي‌گيرد. طوري كه شخص در طول يك ماه ممكن است پنج روز با اين سردرد دست و پنجه نرم كند .
درد معمولا از ناحيه پيشـــــاني، گردن يا شانه شروع مي شود و به تــدريج تمام كاسه سر را فرا مي گيرد. اين درد ماهيت فشاري داشته، ولي خاصيت ضرباني ندارد. بيمار از اينكه سرش سنگين است شكايت دارد، ممكن است تهوع پيدا كند، اما به استفراغ دچار نمي شود. اين درد مي‌تواند 30 دقيقه تا 7 روز ادامه داشته باشد.
براي درمان سردردهاي پراكنده و نامنظم معمولا مي‌توان از قرص هاي مسكن استفاده كرد. علاوه بر آن، سرد و گرم كردن پيشاني به كمك يك حوله، يا ماساژ آرام شقيقه و گيجگاه مي تواند تاثير بسزايي در تسكين اين نوع سردرد داشته باشد .
3- ميگرن
ميگرن، سردرد شديد و گذرايي است كه گاه در يك قسمت سر پديد مي آيد. ميگرن در زبان يوناني به معناي "نيمه سر" است. معمولا سردرد ميگرني با يك دوره مقدماتي آغاز مي شود كه طي آن شخص به طرز غيرعادي احساس خستگي و كسالت مي‌كند. سپس حالت تهوع ، استفراغ، اختلالات بينايي و اغلب بيزاري از نور (ترس از نور) به وجود مي آيد .
اين دوره مقدماتي ممكن است چند دقيقه تا چند ساعت طول بكشد و متعاقب آن سردرد بروز مي‌كند.
دردي كه با ميگرن همراه است ربطي به گشاد شدن رگ ها ندارد. در حقيقت، افراد مبتلا به ميگرن نمي‌توانند به خوبي در برابر محرك هاي محيط از قبيل نور ، صدا و حتي علايم درد واكنش نشان دهند، در نتيجه ميزان درد شدت مي يابد.
با اسكن مغز معلوم گرديد به هنگام بروز ميگرن ، فعاليت ساقه مغز نيز غير طبيعي مي شود. ساقه مغز به ناحيه اي از مغز گفته مي شود كه كنترل واكنش هاي مربوط به گرسنگي و تنفس را بر عهده دارد. اين ناحيه همانند فيلتر عمل مي‌كند و موجب مي شود افراد، پيغام هاي ناخواسته يا مزاحم مثل صداهاي اضافي را از خود دور كنند. هنگامي كه ساقه مغز خوب عمل نكند، اين پيغام ها به سمت مغز هجوم مي برند و موجب پر شدن مغز از بارهاي اضافي مي شوند .
به نظر مي رسد داروهاي ضد تشنجي كه به منظور جلوگيري از حمله صرع توسط بيماران مبتلا به صرع مصرف مي شود، مي تواند آن دسته از سلول هاي عصبي را كه موجب بروز ميگرن مي شوند غير فعال كند. طبق تحقيقات حدود 70 درصد بيماران مبتلا به ميگرن شديد ، از اين داروها استفاده مي كنند . داروهاي ضد تشنج، عوارض جانبي مثل خستگي ، اضطراب و ريزش مو را به دنبال دارند . بنابراين بايد به دنبال داروهاي جديدي بود كه تنها روي ساقه مغز اثر بگذارند.
4- سردرد به علت مننژيت (عفونت پرده مغزي)
درد در اين بيماران به صورت فشرده است و تمام سر را فرا مي گيرد، با استراحت كاهش مي يابد و با حركت بدني تشديد مي شود. وجود علايمي چون تب و سفتي گردن به تشخيص اين نوع سردرد كمك مي كند.
5- سردرد به علت تومور مغزي
اين نوع سردرد معمولا متناوب بوده و در اوايل صبح شديدتر است و بيشتر ماهيت حمله اي دارد. با حركت سر، بلند كردن بار، عطسه و به خصوص سرفه تشديد مي شود. معمولا سردرد همراه با اختلالات خواب همراه است و گاهي بيمار به علت سردرد از خواب بيــــــدار مي شود.
6- سردرد به علت فشار خون بالا
سردرد در اين بيماران، معمولاً زماني ظاهر مي شود كه فشار خون ماكزيمم به حدود 20 و فشار خون مينيمم به حدود 12 رسيده باشد. اين نوع سردرد غالبا در ناحيه پس سر است و با درمان فشار خون در اكثر موارد از بين مي رود.
7- سردرد ناشي از بيماري هاي چشم
عيوب انكساري چشم، سبب پيدايش سردردهاي مكرر در ناحيه پيشاني به خصوص هنگام مطالعه يا تماشاي تلويزيون مي شود. سردرد ناشي از آب سياه چشم نيز معمولا در ناحيــه پيشاني متمركز مي شود ، اما با درد شديد و تهوع همراه است.
8- سردرد ناشي از بيماري سينوس
سردرد ناشي از التهاب و عفونت سينوس ها (سينوزيت) اغلب در ناحيه پيشانــــي متمركز مي شود. اين دردها با حركت سر و دراز كشيدن تشديد مي شود و پس از بيدار شدن از خــواب به حداكثر شدت خود مي رسد. اين سردردها با درمان التهاب يا عفونت سينوس ها مرتفع مي شوند.
9- سـردرد ناشي از عفونت دندان
اين نوع سردرد غالبا از ناحيه صورت شروع و به تدريج به تمام سر منتشر مي شود و با درمان عفونت دنداني ، درد از بين مي رود.
10- سردرد آلرژيك
اين نوع سردرد متعاقب تماس فرد بيمار با ماده حساسيت زا ايجــــاد مي شود. معمولا همراه با اين نوع سردرد، ساير علايم حساسيت مثل گرفتگي بيني ، آبريزش بيني ، سرفه، عطسه و گاهي اسهال ديده مي شود و كنترل حساسيت معمولا به كنترل سردرد منجر مي شود.