استامينوفن از داروهاي پر مصرفي است كه با اثر بر مركز تب در مغز باعث كاهش تب مي شود. از طرفي اين دارو باعث كاهش احساس درد نيز مي شود. اين دارو اثراتي مشابه با آسپيرين دارد، با اين تفاوت كه اثر ضدالتهابي ندارد، لذا در بيماري هاي التهابي همچون روماتيسم قلبي استفاده نمي شود.

استامينوفن به خوبي از طريق خوراكي جذب مي شود، اما جذب آن از طريق مقعد متغير است. دارو در كبد دچار تغيير و دگرگوني شده و از راه ادرار دفع مي شود.

استامينوفن به راحتي وارد بدن جنين مي شود، اما ميزان اندكي از آن در شير ترشح مي شود؛ در مجموع در دوران بارداري و شيردهي دارويي امن به حساب مي آيد.

انواع مسموميت

مسموميت با استامينوفن را بايد در هر نوع مسموميت دارويي مدنظر داشت و نمونه خون براي سنجش سطح خوني دارو فرستاد. مسموميت با استامينوفن را مي توان به 2 دسته تقسيم كرد.

 دسته اول مسموميت حاد است كه به طور قراردادي به مصرف يك باره استامينوفن در كمتر از 4 ساعت اطلاق مي شود.

دسته دوم مسموميت مزمن است كه به مواردي همچون مصرف مقادير زياد از حد درماني، به صورت اتفاقي و تكرارشونده يا مصرف عمدي اما در مدت بيش از 4 ساعت اطلاق مي شود.

در بيماري كه تاريخچه اي از مصرف حاد مي دهد مي توان با سنجش سطح سرمي يا ميزان مصرف استامينوفن، خطر بروز مسموميت را برآورد كرد. اگر بيمار ميزاني بيش از 150 ميلي گرم به ازاي هر كيلوگرم وزن بدن از استامينوفن را به صورت يك باره مصرف كرده باشد مستعد مسموميت حاد است.
نكات لازم جهت بيماران

* اين دارو را نبايد در سنين كمتر از 3 سال و براي مدت بيش از 5 روز در كودكان، بدون نظر پزشك استفاده كرد. مصرف استامينوفن در بيماران بالغ براي رفع درد بيش از 10 روز و براي كنترل تب بيش از 3 روز نياز به دستور پزشك دارد.

* داروهايي همچون فني توئين و كاربامازپين، زماني كه همزمان با استامينوفن استفاده مي شوند احتمال آسيب كبدي ناشي از استامينوفن را افزايش مي دهند و همزمان اثرات دارويي استامينوفن را كم مي كنند.

* مصرف همزمان آسپيرين، ايبوپروفن، پيروكسيكام، ايندومتاسين، ديكلوفناك با استامينوفن خطر بروز نارسايي كليه را به همراه دارد. اين خطر زماني كه فرد روي مصرف طولاني مدت يا در معرض مسموميت با مقادير بالاي دارو قرار دارد، افزايش مي يابد.

مصرف زياد استامينوفن خطرناك است

متخصصان بيماريهاي كبدي در آمريكا تاكيد كردند مصرف زياد استامينوفن ميتواند خطرناك و حتي مرگبار باشد.

به گفته متخصصان، نحوه صحيح مصرف اين دارو به اين ترتيب است كه بزرگسالان نبايد بيش از چهار هزار ميليگرم از اين دارو را در طول روز مصرف كنند و براي افراد مبتلا به مشكلات كبدي اين مقدار به دو تا سه هزار ميلي گرم كاهش مييابد.

طبق آمار تاييد شده آزمايشگاهي، سالانه صدها نفر بر اثر مصرف بي رويه استامينوفن جان خود را از دست مي دهند.

تاثير استامينوفن بر افزايش آسم و آلرژي

چند تحقيق نشان داده است مسكن هاي معمول مانند استامينوفن مي توانند باعث افزايش آسم در سطح جهان شوند. البته هنوز هيچكس نمي داند آيا اين داروها خودشان باعث بروز آسم مي شوند يا خير، اما به هر حال اين مطالعات نشان مي دهد بسياري از كودكان قبل از آن كه علائم آسم را از خود نشان دهند، استامينوفن مصرف كرده اند.

دكتر آلمايهو آمبربير از دانشگاه آديس آبا در اين باره گفت: تحقيقات ما نشان مي دهد استفاده از استامينوفن قبل از بروز علائم آسم اتفاق مي افتد و بين اين دو مورد رابطه وجود دارد.

تيم تحقيقاتي اين دانشمند مطالعاتي را روي 1000 كودك اتيوپيايي به مدت 3 سال ادامه دارند. زماني كه كودكان به سن يك سالگي رسيدند، محققان از مادر آن ها پرسيدند كه آيا كودك شان علائم تنگي نفس از خود نشان داده است يا خير و اين كه كودك آن ها چه ميزان استامينوفن مصرف كرده است.

نزديك به 8 درصد از كودكان بين سنين يك تا سه سالگي علائم تنگي نفس از خود نشان دادند. اين تحقيقات نشان داد كودكاني كه قبل از سن يك سالگي استامينوفن مصرف كرده اند با احتمال 7 برابر بيشتر ممكن است علائم تنگي نفس را از خود نشان دهند.

بعد از در نظر گرفتن فاكتورهايي مانند تب و سرفه كه هر دو علائم تنگي نفس را افزايش داده و باعث مصرف بيشتر استامينوفن مي شوند، دانشمندان متوجه شدند رابطه بين مصرف مسكن ها و تنگي نفس قابل توجه است.

دكتر ديپاك كانابار در اين باره گفت: البته ممكن است اطلاعات والدين چندان دقيق نباشد. اين تحقيقات به اين معنا نيست كه دادن استامينوفن به كودكان الزاما باعث بروز آسم در آن ها مي شود.

اما اگر استفاده از مسكن ها واقعا تا اين حد باعث افزايش آسم در كودكان مي شود، ما بايد به شدت در مورد سلامت عموم نگران باشيم.

در تحقيق ديگري كه روي 320 هزار نوجوان در 50 كشور جهان انجام شده است، 11 درصد از كودكان دچار مشكلات تنفسي بودند.

از بين اين كودكان، آن هايي كه حداقل يك استامينوفن در ماه مصرف كرده بودند كه يك سوم جمعيت آن ها را شامل مي شد، احتمال بروز مشكلات تنفسي تقريبا دو برابر مي شد. آن ها همچنين با احتمال بيشتري ممكن بود دچار آلرژي و مشكلات پوستي مانند اگزما شوند.