خواص شيرين بيان

شيرين بيان از جمله گياهان دارويي خودرو است و كمتر مورد كشت قرار مي‌گيرد. برگ هاي آن مركب است و از 4 تا 7 زوج برگ به اضافه يك برگچه انتهايي تشكيل يافته ‌است كه به سبب ترشح شيره، چسبنده‌اند. گل هاي اين گياه به رنگ هاي ارغواني، زرد يا بنفش يا آبي مايل به سفيد هستند و ميوه‌اش شامل 5 تا 6 دانه مايل به قهوه‌اي است. ريشه و ساقه زيرزميني آن مصرف دارويي دارد.

تركيبات شيرين بيان

قسمت مورد استفاده شيرين بيان، ساقه‌هاي زيرزميني و ريشه‌هاي گياه است كه داراي تركيبات مختلفي است. مهم‌ترين ماده اي كه موجب شيريني شيرين بيان مي شود، تركيب موجود در ريشه‌هاي گياه به نام اسيد گليسريزيك است كه 50 برابر شكر شيريني دارد. اسيد گليسريزيك با افزايش سن گياه افزايش مي‌يابد.

تركيبات موجود در ريشه شيرين بيان براي مقابله با پوسيدگي دندان مفيد هستند. همچنين خاصيت ضدميكروبي داند، بنابراين مي‌توان از شيره اين گياه به عنوان ماده ضدپوسيدگي در محلول‌هاي شستشوي دهان و نيز خمير دندان‌ها استفاده كرد.

خواص شيرين بيان

* مهم ترين خاصيت شيرين بيان كه جديدا كشف شده است، درمان زخم معده و سرطان معده است.

* اين گياه براي تقويت عمومي بدن مفيد است و خوردن آن از پيري زودرس جلوگيري مي‌كند و براي نرم كردن سينه موثر است.

* زخم‌ها و تاول‌هاي پوست را با دم كرده شيرين بيان شست‌وشو دهيد تا زود خوب شوند.

* گياه شيرين بيان ملين است و براي درمان سوء هاضمه و از بين بردن نفخ شكم مفيد است.

* براي برطرف كردن زخم و التهاب دهان مي توان ريشه شيرين بيان را مكيد.

* اين گياه ورم معده را برطرف مي‌كند و تنگي نفس را تسكين مي‌دهد.

* اين گياه چشم را تقويت كرده و رفع سردرد مي كند. براي اين منظور 2 گرم ريشه شيرين بيان را پودر كرده و با يك گرم شكر و يك گرم رازيانه مخلوط كنيد. سپس آن را در آب خيس كرده و هر روز بخوريد.

* اگر شيرين بيان را قبل از غذا مصرف كنيد، براي لاغري موثر است.

* براي درمان موخوره، دم كرده شيرين بيان را به سر بماليد و براي رفع بوي بد زير بغل و پا از برگ هاي شيرين بيان پماد درست كرده در اين قسمت‌ها بگذاريد.

* در طب سنتي از اين گياه براي درمان اسپاسم عضلات و تورم، برونشيت، روماتيسم و ورم مفاصل استفاده مي‌شود.

* امروزه نيز عصاره شيرين بيان يكي از اجزاء تركيبي شربت سرفه است.

* شيرين بيان همچنين مدر (ادرارآور) است و مي‌توان از آن به عنوان عامل ضدويروس موضعي براي زخم و التهاب زونا، چشم، دهان و دستگاه تناسلي استفاده كرد.

مضرات مصرف زياد شيرين بيان

- مصرف بي رويه شيرين بيان يا ساير فرآورده‌هاي آن به سبب تحريك غدد فوق كليوي و ترشح بيش از اندازه هورمون آلدوسترون مضر است. اين حالت سبب عوارضي چون اختلال در فعاليت هاي متابوليسمي و بالا رفتن فشار خون مي‌گردد. در صورت مصرف بيش از 20 گرم در روز، بروز عوارض نامطلوب بعيد نيست.

- استفاده زياد از شيرين بيان براي طحال نيز مضر است.
- برخي از افراد با مصرف زياد شيرين‌بيان دچار درد عضله و عده‌اي ديگر دچار كرختي دست و پا مي‌شوند.

- مصرف زياد اين ماده سبب افزايش وزن نيز مي‌شود.

چه كساني بايد از مصرف شيرين بيان خودداري كنند؟

در صورت بالا بودن فشار خون يا داشتن ناراحتي كليه، قلب يا كبد بايد از مصرف شيرين بيان پرهيز كرد.

مصرف اين گياه و فرآورده‌هاي آن براي زناني كه در دوران بارداري يا شيردهي‌اند، ممنوع ‌است.

تهيه دم كرده شيرين بيان

محمد امير راشكي، مسؤول بهره‌برداري اداره كل منابع طبيعي و آبخيزداري سيستان و بلوچستان مي گويد:

براي درست كردن دم كرده ي شيرين بيان بايد 50 گرم ريشه شيرين بيان بدون پوست را آسياب كنيد و در يك ليتر آب جوش بريزيد و بگذاريد مدت 10 دقيقه دم بكشد.

براي درست كردن جوشانده شيرين بيان نيز بايد 50 گرم ريشه شيرين بيان بدون پوست را آسياب كرده و در 100 گرم آب بريزيد و آنقدر بجوشانيد كه دوسوم آن باقي بماند.

عصاره شيرين بيان

با جوشاندن ريشه گياه شيرين بيان و تبخير بخش عمده آب آن، ماده‌اي سياه‌ رنگ (مايل به قهوه‌اي) به دست مي‌آيد كه همان عصاره است. اين ماده به دو صورت جامد و شيره عرضه مي‌گردد. عصاره شيرين بيان در پزشكي، داروسازي، صنايع غذايي و بهداشتي مصارف متعددي دارد.

كاربرد اصلي اين ماده، (در كشورهاي غربي) شيرين كردن فرآورده‌هاي غذايي است، چون 50 برابر قند (ساكاروز) شيريني دارد و علاوه بر اين، خواص دارويي هم دارد.

فرآورده هاي شيرين بيان

در اروپا آب‌نبات هايي با طعم تند از شيرين بيان تهيه مي شود كه طرفدار زيادي هم دارد. البته بايد گفت كه طعم اغلب اين گونه تنقلات با روغن تخم انيسون (باديان رومي) تامين مي‌شود و مقدار واقعي شيرين‌بيان در آنها بسيار كم است.

از چاشني شيرين بيان در تهيه نوشيدني هاي غيرالكلي استفاده مي شود.

مردم ايتاليا دوست دارند كه شيرين بيان را به شكل طبيعي استفاده كنند، به اين نحو كه ريشه اين گياه را پس از شستن، به عنوان خوشبو كننده دهان مي جوند.

در آشپزي چيني، شيرين بيان مانند چاشني هاي ديگر در پخت غذاها استفاده مي‌شود و اغلب براي خوش‌طعم كردن سوپ ها به كار مي‌رود.

شيرين بيان در سوريه نيز خواهان زيادي دارد و به صورت نوشيدني در بازار عرضه مي‌شود.