مواد اصلي و موثر قرص هاي چربي سوز اغلب شامل كافئين و افدرين است. مصرف اين قرص ها گاهي داراي عوراض جانبي و حتي خطر مرگ است. لذا از مصرف بي رويه و خودسرانه آنها بايد جدا خودداري كرد.
دكتر پروانه رحيمي، استاد فارماكولوژي دانشگاه علوم پزشكي ايران، درباره اين قرص‌ها مي‌گويد:
«اين گروه داروها به صورت‌هاي مختلفي در بدن اثر مي‌كنند و همه‌شان مضر نيستند. به عنوان مثال، داروهايي هستند كه موجب تجزيه نشدن چربي‌ها در روده شده و منجر به اسهال چرب مي‌شوند. البته اين داروها در طولاني مدت باعث دفع ويتامين‌هاي محلول در چربي شده و فرد را با سوء‌تغذيه روبه‌رو مي‌كنند.
گروه ديگري از داروهاي چربي‌سوز هم هستند كه مهار‌كننده جذب چربي هستند و باعث مي‌شوند چربي وارد چرخه سوخت بدن نشود. اما به طور كلي داروهاي چربي‌سوزي كه سوخت و ساز بدن را بالا مي‌برند چند مشكل ايجاد مي‌كنند و بي‌احتياطي و ناآگاهانه مصرف كردن آنها مي‌تواند موجب مرگ شود؛ مثلا داروهايي كه روي غده تيروييد اثر كرده سوخت و ساز را از آن طريق بالا مي‌برند، در افرادي كه مشكلات قلبي عروقي دارند، ممكن است موجب مرگ شوند.
از سوي ديگر، اين داروها باعث از بين رفتن چربي‌هاي سلولي شده و به بدن آسيب مي‌رسانند. همچنين بالا رفتن سوخت و ساز روي دستگاه گوارش نيز اثرگذار بوده و باعث ناراحتي‌هاي گوارشي مي‌شود. پزشكي كه براي افراد چاق (BMI بالاتر از 30) اين داروها را به تنهايي يا به صورت تركيبي تجويز مي‌كند، بايد عملكرد داروها را توضيح دهد تا بيمار با آگاهي، مصرف چربي‌سوزها را انتخاب كند.»
دكتر محمود بيگلر، معاون غذا و داروي دانشگاه علوم پزشكي ايران درباره اين قرص‌ها مي‌گويد:
«در شرايط كنوني اين قرص‌ها خارج از چرخه نظارت وزارت بهداشت و درمان در بازار توزيع مي‌شوند. بيشتر اين قرص‌ها از كشورهاي هند و پاكستان وارد ايران مي‌شوند و هيچ اطميناني به سلامت آنها نيست و تضميني هم براي لاغري افراد وجود ندارد.
قرص‌هاي چربي‌سوز توزيع شده در بازار استاندارد نيستند. اين قرص‌ها فقط افراد چاق را به سمت خود جذب كرده و منابع چربي را در بدن آنان آزاد مي‌كنند. قرص چربي‌سوز "ونوستات" تنها قرص استاندارد و تاييد شده در وزارت بهداشت و درمان است. اين قرص فاقد عوارض است و براي افراد مشكلي را به وجود نخواهد آورد. ونوستات (ارليستات) يك مهار‌كننده برگشت‌پذير آنزيم ليپاز است كه با برقراري پيوند با اين آنزيم، آن را غيرفعال مي‌كند. بنابراين از هيدروليز چربي تري‌گليسريد به شكل قابل جذب (اسيد چرب و مونوگليسريد) جلوگيري مي‌كند. اين دارو از طريق خوراكي به مقدار ناچيزي جذب مي‌شود و به همراه يك رژيم غذايي كنترل‌شده و كم‌كالري جهت كاهش وزن و نگهداري اين وضعيت و نيز كاهش خطر برگشت چاقي به كار مي‌رود.»
دكتر علي كشاورز، متخصص تغذيه و استاد دانشگاه علوم پزشكي تهران نيز درباره اين قرص‌ها مي‌گويد:
«قرص‌هاي چربي‌سوز معمولا چربي بدن را مي‌سوزاند. تركيب اصلي در قرص‌هايي كه اخيرا وارد بازار شده است اورليستات است. اين قرص‌ها همراه با غذا، درصد زيادي از چربي غذا را دفع مي‌كند. از آنجا كه اين دارو معمولا جذب بدن نمي‌شود، جزو دسته داروهايي است كه عوارض جانبي كمي دارد. چون متابوليسم آن روي اندام‌هاي بدن بيشتر مي‌شود، اما وقتي جذب نمي‌شود، عوارض جانبي آن كمتر است. قرص‌هاي آنتي‌ليپاز در واقع جذب چربي را مختل مي‌كنند و در نتيجه جذب ويتامين‌هاي محلول در چربي را نيز مختل مي‌نمايند. در واقع جذب ويتامين هاي E و D و A و k در مصرف‌كنندگان اين قرص‌ها صورت نمي‌گيرد. حال اگر قرار باشد فردي در كوتاه مدت از اين قرص‌ها استفاده كند، دچار مشكل نخواهد شد، اما اگر در درازمدت مورد استفاده قرار گيرد، عوارض جانبي رخ خواهد داد. اين داروها موجب كمبود ويتامين‌هاي محلول در چربي، افزايش خون‌ريزي ماهيانه در خانم‌ها در اثر اختلال در انعقاد خون به علت كمبود ويتامين k مي‌شود. از سوي ديگر، كمبود هر يك از ويتامين‌هاي محلول در چربي مانند E نيز عوارض خاص خود را دارد؛ به طور مثال، باعث جذب كمتر مواد مغذي آنتي‌اكسيدان در بدن مي‌شود. در غذاهاي سرخ شده، كتلت، كوكو و فست‌فودها چربي زيادي وجود دارد. گاهي مي‌توان پس از صرف غذاي چرب از اين قرص‌ها، مصرف كرد و صرفا مصرف محدود اين قرص‌ها توصيه مي‌شود، نه مصرف مداوم و هميشگي آنها. مصرف خودسرانه هر نوع دارويي از جمله اين قرص‌ها به هيچ عنوان صحيح نيست.»
اين قرص ها چگونه اثر مي كنند؟
قرص‌هاي چربي‌سوز اغلب داراي كافئين و افدرين هستند و بر اساس اين دو ماده باعث افزايش مصرف كالري مي‌شوند.
افدرين باعث انبساط ريه‌ها مي‌شود؛ ضربان قلب و فشار خون را افزايش مي‌دهد؛ باعث كاهش اشتها مي‌شود و مانند يك ديورتيك عمل مي‌كند، يعني باعث افزايش دفع ادرار مي‌شود. البته اگر شما آسپيرين يا يك نوع داروي قلبي يا داروي ضدآسم (غير از افدرين) را مصرف مي‌كنيد يا اين كه نسبت به كافئين حساسيت داريد، نبايد از قرص‌هاي چربي‌سوز استفاده كنيد، زيرا باعث نامنظم شدن ضربان قلب، مشكل شدن تنفس و بروز حملات دردناك مي‌شوند.
كافئين نيز مثل افدرين باعث افزايش توليد گرما در بدن مي‌شود و تحقيقات نشان داده است اضافه كردن آسپيرين به مواد حاوي كافيئن و افدرين، توليد اين گرما را بيشتر مي‌كند. هنگامي كه دماي قسمت مركزي بدن افزايش يابد، شما به طور خودكار انرژي بيشتري مي‌سوزانيد.
داروهاي چربي‌سوز به علت كاهش سريع وزن، خيلي استفاده مي‌شوند، اما بعضي افراد به اين داروها خوب پاسخ نمي‌دهند. براي همين توصيه مي‌شود در مصرف اين داروها احتياط كنيد و از مصرف بي رويه و خودسرانه آنها اجتناب كنيد و فقط تحت نظر پزشك يا متخصص تغذيه اين داروها را مصرف كنيد.