خواب خوب؛ سلامت خوب
خواب كافي براي سلامت و كاركرد مناسب يك ضرورت است ولي با اين وجود، تغيير سبك زندگي به علت مشكلات زندگي شهري باعث شده است به خصوص در شهرهاي بزرگ خواب كم و ناكافي به شكل يك همه گيري درآيد. مطالعات جديد به رابطه كم خوابي با مشكلات مختلف سلامت پرداخته اند...
مطالعات رابطه كم خوابي در زنان به خصوص زنان مسن با هيپرليپيدمي را مطرح مي كردند. براي تقويت شواهد در اين مورد مطالعه اي طولاني در مدت 6 سال در 14257 دانش آموز دبيرستاني شركت كننده انجام گرفت. پس از تحليل نتايج و تعديل از نظر عوامل، نظير سطح فعاليت بدني، استرس عاطفي و وزن بدن، پژوهشگران ارتباط مستحكمي ميان كم خوابي و هيپرليپيدمي در ميان زنان جوان يافتند. هرچند اين مطالعات نخستين گام ها در جهت يافتن شواهد مستحكم از تاثير خواب بر سلامت هستند و هنوز سوالات بيشماري در اين زمينه وجود دارد، مانند اين كه چرا اين رابطه در زنان قوي تر از مردان بوده است يا اين كه اصلاح خواب به اصلاح وضعيت ليپيد در اين افراد كمك خواهد كرد و يا آيا اين اختلالات با پيامدهايي همچون سكته قلبي و مغزي ارتباط دارند و اصلاح آن باعث كاهش احتمال اين پيامدها خواهد گرديد؟
البته منطقي به نظر مي رسد كه براي مديريت پيامدهاي سلامت در ميانسالي و سالمندي از عادات زندگي در جواني آغاز نمود چون همان طور كه مي دانيد اكثر روندهاي پاتولوژيك بيماري هاي مزمن ميانسالي و سالمندي نظير آترواسكلروز از زمان جواني آغاز به فعاليت مي كنند. احتمالا در آينده نزديك، مداخلات براي تنظيم خواب مناسب هم جزء مداخلات موثر سبك زندگي خواهد گرديد.
يك ديدگاه جديد در ژنتيك؛ مكانيسم اثر تجارب زندگي بر توارث
عوامل ژنتيك بر وضع رواني فرد موثر است ولي آيا عكس اين موضوع هم درست است؟ مطالعات اخير روي جوندگان و انسان نشان مي دهد كه تجارب اوليه زندگي مي تواند بيان ژن را تحت تاثير قرار دهد. در مطالعه اي كه بر روي موش ها طراحي شد پژوهشگران از شيوه اي استفاده كردند كه اثر عوامل محيطي و مادري بر روي نسل بعد را حذف كنند تا تاثير تجارب اوليه زندگي در نسل اول برروي نسل بعدي از موش ها را مشاهده نمايند. موش هاي تازه متولد شده نسلي كه دوران كودكي تحت استرس قرار گرفته بودند با موش هاي ماده بدون استرس جفت گيري كرده و موش هاي نسل 2 متولد شده نر با ماده هاي بدون استرس ديگري جفت گيري نموده و موش هاي نسل 3 متولد شدند.
موش هاي نر نسل سوم رفتارهايي معادل افسردگي در مقايسه با گروه شاهد نشان مي دادند. در سطح مولكولي متيلاسيون بعضي ژن هاي دخيل در اين تغييرات رفتاري تغيير نموده بود.
اين مطالعه نشان مي دهد كه دوران كودكي پر استرس (دست كم در موش ها) ميزان ميتلاسيون بعضي از ژن ها را تغيير مي دهد و اين تغيير به نسل هاي بعد مي رسد و باعث بروز رفتارهايي مي شود كه خود محرك محيطي مرتبط به آن را تجربه نكرده اند هرچند شواهدي از اين دست و تاثير تجارب زندگي بر ژنتيك توارث هنوز در اول راه است ولي اگر شواهد بيشتر چنين تاثيراتي را تاييد كنند، مسئوليت والدين به فرزندان خود را چند برابر خواهند بود. اين كه فرزند خود را اكنون چگونه تربيت مي كنيم شايد تا نسل ها بعد باعث بهروزي يا تيره بختي نوادگانمان گردد.
دكتر محمد حسين زاده- پزشكي نوين