مصرف دارو از مهم ترين اركان درمان بيماري ها است، ولي مصرف غير منطقي دارو علاوه برعدم درمان بيماري باعث ايجاد عوارض دارويي در طولاني مدت مي شود.

^{بر اساس تحقيقات انجام شده، هر ايراني سالانه  339 عدد دارو مصرف مي كند كه بيش از استاندارد جهاني است.}

^{همچنين بر اساس اين تحقيقات، ايراني ها 10 تا 15 درصد مجموع داروهاي كشور را بدون مشورت با پزشك مصرف مي كنند و مُسكن ها، قطره هاي چشمي و آنتي بيوتيك ها بيشترين ميزان مصرف خودسرانه را به خود اختصاص مي دهند.}

^{البته آنتي بيوتيك ها به علت نوع تاثير دارويي، بدترين داروهايي هستند كه به اين شيوه مصرف مي شوند، چرا كه در صورت عدم نياز بدن به اين دارو، مانند سَم عمل مي كند و ميكروب هاي بدن را نسبت به داروها مقاوم مي كند و در صورت ايجاد عفونت در بدن، ديگر آنتي بيوتيك در درمان بيماري موثر نخواهد بود.}

^{همچنين طبق يافته هاي آماري، مصرف همزمان بيش از سه دارو در افرادي كه مصرف چند دارويي داشتند، مراجعه آنان به پزشكان متعدد تقريبا دو برابر بوده و بروز عوارض جانبي حدود 5/2 برابر بيشتر مشاهده مي شود.}

^{بر اساس گزارش مركز ثبت و بررسي عوارض جانبي دارويي وزارت بهداشت و درمان طي  10 سال اخير حدود 10 هزار عارضه دارويي در مركز ADR ايران به ثبت رسيده كه از اين ميزان 30 درصد عوارض دارويي ناشي از داروهاي تزريقي بوده است.}

^{بيشترين عوارض گزارش ثبت شده شامل آنتي بيوتيك ها و داروهاي موثر بر سيستم عصبي به لحاظ مصرف گسترده ي آن است و 10 تا 20 درصد بيماران بستري در بيمارستان مبتلا به عوارض دارويي مي شوند.}

^{به گفته ي كارشناسان داروسازي، سالمندان، زنان باردار و كودكان ممكن است بيشتر در معرض خطر عوارض دارويي قرار داشته باشند و بنابراين توجه خاص به اين گروه از بيماران ضروري است.}

^{آنان افزودند: اطلاع پزشك در خصوص بارداري و شيردهي براي تجويز دارو الزامي و مصرف برخي داروها در اين دوران ممنوع است و بايد دقت شود دارويي به اشتباه به مصرف نرسد.}

^{كارشناسان مي گويند مصرف طولاني مدت دارو خارج از محدوده ي تجويز پزشك، احتمال بروز عوارض جانبي را افزايش مي دهد.}

^{دارو درماني با پزشك يا بيمار؟}

^{دكتر مهرداد رضايي يك داروساز، مصرف دارو در كشور را غيرمنطقي خواند و افزود: متاسفانه به دليل مصرف غير منطقي، عوارض دارويي بيش از حد در بيماري هاي مزمن مانند فشار خون، ديابت و غيره بروز مي يابد.}

^{وي توضيح داد: بيمار در بسياري از موارد به پزشك اجازه مي دهد داروهاي زيادي و حتي داروهايي كه قبلا استفاده مي كرده در نسخه بنويسد و در واقع با اين عمل، بيمار خود به تشخيص و دارودرماني مي پردازد.}

^{رضايي گفت: پزشك نيز مجبور است اين كار را انجام دهد زيرا در غير اين صورت بيمار به پزشك ديگري مراجعه مي كند.}

^{وي با بيان اين كه بيمار اطلاعات ناقصي از عوارض دارويي ناشي از مصرف غير منطقي دارو دارد، گفت: بيمار از طرفي مي شنود كه دارو سم است ولي از طرف ديگر خود اقدام به دارو درماني مي كند.}

^{اين داروساز ادامه داد: از طرف ديگر ذهنيتي كه بيمار از پزشك دارد، اين است كه بايد در وهله اول چند بيماري وي را درمان كند و صبر و حوصله براي درمان واقعي ندارد و پزشك مجبور مي شود، علامت درماني كرده و براي هر بيماري چند قلم دارو تجويز كند.}

^{وي با اشاره به اين كه بيماران به مصرف داروهاي تزريقي تمايل بيشتري دارند، گفت: بيماران تصور مي كنند با داروي تزريقي بهتر درمان مي شوند كه البته بايد به اين نكته اشاره كرد بخشي ازهزينه مالي مطب از طريق تزريقات تامين مي شود.}

^{رضايي، بي اعتمادي به كيفيت دارو را از ديگر عوامل مصرف غيرمنطقي دارو دانست و افزود: بيمار فكر مي كند داروي قوي تر، بهتر براي درمان اثر مي كند و از عوارض آن بي خبر است.}

^{به گفته وي، در بسياري از منازل، جعبه هاي دارويي وجود دارد كه از آن براي بيماري شخصي ديگر بدون توجه به تاريخ مصرف و غيره استفاده مي شود.}

^{اين داروساز، ارزان بودن دارو و پوشش بيمه اي را در مصرف غير منطقي دارو تاثيرگذار دانست و تصريح كرد: فرهنگ سازي، مهمترين اقدام براي استفاده از دارو به صورت منطقي است و مردم بايد به دارو به عنوان يك ماده تخصصي نگاه كنند و به پزشك اجازه ندهند، بيش از حد دارو براي آنان تجويز كند.}

^{ايراني ها، داروهاي تزريقي را بيشتر مي پسندند!}

^{عبدالمجيد چراغعلي مشاور اجرايي معاونت دارو و غذاي وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي معتقد است: مصرف غير منطقي دارو در بسياري از كشورهاي در حال توسعه صورت مي گيرد، اما ويژگي بارز فرهنگ دارويي در ايران، مصرف بيش از اندازه ي فرآورده هاي تزريقي است كه حتي نسبت به كشورهايي كه از لحاظ سطح بهداشتي مشابه ايران هستند، بالاتر است.}

^{چراغعلي با بيان اين كه مصرف سرانه داروهاي تزريقي در ايران در سال گذشته حدود  4/11عدد بوده است، گفت: اين رقم حدود چهار برابر ميانگين مصرف سرانه كشورهاي در حال توسعه است.}

^{وي، عمده ترين ابزار براي كنترل اين فرهنگ غلط را آموزش و ارائه آگاهي به بيماران ذكر كرد و گفت: كارگاه هاي آموزشي نيز بايد براي پزشكان برگزار شود تا تحت تاثير خواسته بيماران و براي كوتاه كردن مدت درمان به تجويز بيش از حد دارو نپردازند.}

^{هر چه دارو بيشتر، پزشك با سوادتر!}

^{دكتر ابراهيم بني حبيب يك پزشك عمومي نيز، دسترسي راحت مردم به دارو را دليل مصرف غير منطقي دارو ذكر كرد وگفت: اين فرهنگ غلط در بين بيماران رايج است كه اگر پزشك يك يا دو قلم دارو براي وي تجويز كند، بي سواد است.}

^{وي افزود: همچنين بيمار تصور مي كند كه بايد با يك دوز مصرف دارو، درمان شود، در غير اين صورت به پزشك ديگري مراجعه مي كند.}

^{بني حبيب، دارو را سم دانست و تصريح كرد: در بسياري ازمنازل 70 درصد داروها در داخل يخچال بدون توجه به ميزان درجه آن نگهداري و در موقع بيماري از آن استفاده مي شود.}

^{اين پزشك عمومي بر نقش اطلاع رساني به مردم تاكيد و خاطر نشان كرد: مردم بايد بدانند مصرف زياد چند قلم دارو به طور همزمان سم است و بايد به پزشك معالج اعتماد داشته باشند تا مصرف بي رويه و غيرمنطقي دارو نداشته باشيم.}

^{دارو زياديش خوبه!}

^{دكتر فرزاد پيرويان داروساز نيز گفت: ميانگين اقلام دارويي در هر نسخه در كشور حدود سه قلم است، در صورتي كه در دنيا اين ميانگين در هر نسخه  2/1 قلم است.}

^{وي عدم شناخت مردم از دارو را مهمترين دليل مصرف غير منطقي دارو دانست و افزود: دارو يك ماده شيميايي است، وقتي وارد بدن مي شود به جايي از بدن كه حساس هستند، واكنش نشان مي دهد و باعث بيماري درازمدت مي شود.}

^{پيرويان، با اشاره به اين كه اگر اين داروي شيميايي درست مصرف شود، عوارضي نخواهد داشت، گفت متاسفانه بيماران ما به پزشك فشار مي آورند كه دارو زياد تجويز كند.}

^{وي اشاره كرد: افرادي كه از لحاظ فرهنگي سطح پايين دارند، داروهاي قاچاق و تقلبي را نيز مصرف مي كنند به صرف اين كه يكي از آشنايان آن ها اين دارو را مصرف كرده است.}

^{اين داروساز تصريح كرد: در كشور ميزان مراجعه ي مردم به پزشك بالا است و مردم نمي دانند مصرف دارو چه موقع خوب است.}

^{وي توضيح داد: به عنوان مثال مردم فكر مي كنند مصرف "ويتامين E" بسيار خوب است، ولي اين ويتامين احتمال مسموميت دارد و بي دليل نبايد آن را مصرف كرد.}

^{پيرويان يادآور شد: در كشور، بدنسازان مرد، قوي ترين دارو را مصرف مي كنند در حالي كه اين داروها باعث ايجاد شكل هاي نافرم بدن مثل بزرگ شدن سينه مي شود.}

^{وي گفت: مصرف بيش از حد مُسكن نيز در درازمدت باعث بيماري كليوي مي شود.}

^{مقام دوم در آسيا!}

^{دكتر پري ناز احمدي متخصص داروساز  نيز مصرف منطقي دارو را يكي از مباحث مهم و از دغدغه هاي جامعه پزشكي كشور خواند و افزود: كشور ما به لحاظ مصرف دارو، جزو  20 كشور نخست دنيا است و در آسيا بعد از چين مقام دوم را دارد.}

^{وي گفت: طبق آمار منتشره، استامينوفن كدئين با يك ميليارد و 233 ميليون عدد پُرفروش ترين دارو در سال  84 بوده است.}

^{احمدي، خاطرنشان كرد: به طور كلي 10 درصد افرادي كه به مصرف غير منطقي دارو مي پردازند، عوارض شديد دارويي را تجربه مي كنند و اين عوارض بيشتر روي پوست، تنفس و قلب ظاهر مي شود.}

^{زنان خانه دار كمك كنند}

^{دكتر فاطمه سليماني دبير كميته كشوري مصرف منطقي دارو از آموزش زنان خانه دار در خصوص مصرف منطقي دارو براي نخستين بار در كشور خبر داد و گفت: آموزش همگاني اعم از كودكان و زنان خانه دار و شاغل از محورهاي فعاليت كميته كشوري تجويز و مصرف منطقي داروي وزارت بهداشت است.}

^{وي افزود: با توجه به نقش محوري زنان در خانواده و تاثيرگذاري آن ها در مصرف صحيح و منطقي دارو، آنان بايد در قالب برگزاري كارگاه و ارايه جزوات، آموزش ببينند.}

^{سليماني گفت: طرح آزمايشي آموزش زنان خانه دار در شهر و دو روستاي قم با استقبال خوبي همراه شد كه بر اساس نتايج، اين طرح تا پايان سال سراسري مي شود.}

^{وي توضيح داد: بر اساس اين طرح زنان خانه دار در خصوص نحوه ي مصرف داروها و شيوه ي نگهداري آن ها و همچنين اطلاعاتي در خصوص تداخلات دارويي و عوارض برخي داروها و نحوه مصرف دارو در زمان بارداري و... آموزش مي بينند.}

^{دبير كميته كشوري مصرف منطقي دارو با اشاره به ضرورت وجود برنامه هاي آموزشي براي عموم، افزود: گاهي تشخيص بيماري و متعاقب آن تجويز دارو به درستي انجام مي گيرد، اما بيمار صرفا به توصيه اطرافيان، به مصرف ساير داروها رو مي آورد.}

^{وي با اشاره به انجام طرح آزمايشي مشاركت مردم در مثلث پزشك، دارو و بيمار گفت: ارتقاي فرهنگ عامه، بررسي و پايش نسخ پزشكان، كار برروي بيمارستان هاي موثر و ارائه برنامه هاي ويژه براي ارتقاي خدمات دارويي در بيمارستان ها و آموزش گروه و جامعه پزشكي و توجه به جايگاه داروساز، برنامه هاي طراحي شده براي تجويز و مصرف منطقي دارو است.}

^{دبير كميته كشوري تجويز و مصرف منطقي داروي وزارت بهداشت شاخص هاي تحت بررسي براي ارزيابي ميزان مصرف منطقي دارو را مصرف آنتي بيوتيك و داروهاي تزريقي و تعداد اقلام دارويي تجويز شده در نسخ عنوان كرد.}

^{وي افزود: استامينوفن كدئين، قرص سرماخوردگي بزرگسال، كپسول آموكسي سيلين، قرص ديفنوكسيلات و رانيتيدين، داروي هاي نخست پُر مصرف در كشور به لحاظ تعدادي شناخته شد.}

^{سليماني همچنين از تدوين كتابي با موضوعاتي چون مصرف و تجويز منطقي دارو، خبر داد و گفت: تجويز غيرمنطقي داروها علاوه بر تبعاتي كه بر سلامتي مردم دارد، هزينه هاي غير متعارف، بر دوش مردم و سازمان هاي بيمه گر تحميل مي كند.}

^{وي با بيان اين كه مصرف بيش از حد دارو مشكلاتي را به همراه دارد و اگر دارو كمتر از مقدار تجويز شده هم مصرف شود مانع از اثر بخشي دارو مي شود، گفت: اثرات نامطلوب مصرف برخي از غذاها و نوشيدني ها با داروي تجويز شده و ممانعت از انجام فعاليت هايي مانند رانندگي، راه اندازي ماشين آلات و... در اين كتاب آموزش داده مي شوند.}