آيا همسرتان افسرده است؟
دوشنبه 27 دي 1389 - بر خلاف باور عموم، افسردگی تنها گریه کردن نیست بلکه کاهش یافتن احساسات است.
گاهي در زندگي مشترك اتفاقاتي رخ مي دهد كه به آساني قابل حل نيست و گه گاه به جدايي همسران منجر مي شود. يكي از اتفاقات ناخوشايند اين چنيني، ابتلاي يكي از زوجين به بيماري افسردگي است كه تنها با همكاري بيمار براي درمان و همچنين درك طرف مقابل، قابل كنترل و درمان است. در اين باره سلامت با دكتر محمد مجد، روان پزشك و عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشكي ايران گفتگويي انجام داده است كه خلاصه‌اي از آن را مي خوانيد.
آقاي دكتر! افسردگي بيشتر سراغ خانم ها مي آيد يا آقايان؟
تحقيقات نشان مي دهد كه آمار زنان مبتلا به افسردگي دو برابر مردان است و حتي خانم ها بيشتر به فكر درمان بيماري خود هستند و به روان پزشك مراجعه مي كنند اما درجات بالايي از افسردگي نيز با آقايان مرتبط است و جالب است بدانيد كه افراد متأهل بيشتر از مجردها افسرده مي شوند.
افسردگي هر يك از زوجين چه تاثيري بر زندگي مشترك شان دارد؟
متاسفانه زماني كه يكي از زوج ها در زندگي مشترك دچار افسردگي مي شود، اين بيماري روي همه جنبه هاي زندگي مشترك تأثير مي گذارد، به طوري كه گاهي رابطه آن ها به حدي آسيب مي بيند كه ادامه زندگي ناممكن است اما از طرفي يك رابطه خوب مي تواند روند درمان را كوتاه تر كند.
در عين حال، اغلب افرادي كه افسرده هستند، به مرور زمان تمايل خود را به رابطه زناشويي از دست مي دهند اما همه اين مشكلات با بهبود بيماري افسردگي به مرور زمان و به كمك مشاور، حل خواهد شد. حتي مي توان گفت كه ايجاد علاقه مجدد به برقراري رابطه زناشويي يكي از علايم اوليه بهبود بيماري است.
اين بيماري با چه علايمي بروز مي كند؟
بر خلاف باور عموم، افسردگي تنها گريه كردن نيست بلكه كاهش يافتن احساسات است. بنابراين اگر همسر شما از افسردگي رنج مي برد، لزوما او را در حالت گريه كردن مشاهده نخواهيد كرد بلكه علايم خستگي مفرط، بي حوصلگي، منزوي بودن يا احساس درهم شكستن را در او خواهيد ديد. حتي تغيير رفتاري بدون علت، كناره گيري از برقراري ارتباط، فكرهاي بي اساس يا هراس كه به طور روزافزون آشكار است و يا عدم رسيدگي به وضعيت ظاهري و بهداشت فردي از ديگر نشانه هاي ابتلا به افسردگي در يكي از زوجين است.
در اين بين همسر فرد افسرده بايد چگونه رفتار كند؟
براي قدم اول، اگر همسر يك فرد افسرده هستيد نبايد طوري وانمود كنيد كه شرايط همسر بيمارتان را كاملا درك مي كنيد و بايد واقع گرايانه رفتار كنيد تا فرد بيمار مطمئن شود تمام تلاش تان را براي درك شرايط وي خواهيد كرد. البته بسياري از مواقع احساس مي كنيد كه تلاش تان به هيچ جايي نمي رسد اما مطمئن باشيد كه اظهار محبت دايمي بالاخره تأثير خود را مي گذارد و مي توانيد به همسرتان ثابت كنيد كه براي درمان اش حاضر به انجام هر كاري هستيد. مثلا مي توانيد با استفاده از كلمات محبت آميز مانند عزيزم قبل از شروع جملات و يا با هديه خريدن به همسرتان نشان دهيد كه بيماري اش ذره اي از احساس شما را نسبت به او كم نكرده است. در اين شرايط فرد بيمار سعي مي كند به درمان خود كمك كند اما نبايد انتظار داشته باشيد كه به سرعت تلاش هاي تان نتيجه بدهد. از طرفي، گاهي آقايان از افسردگي همسرشان خسته و كلافه مي شوند و از الفاظي همچون رواني، افسرده و ... براي توهين به طرف مقابل استفاده مي كنند و همين موضوع موجب مي شود كه فرد افسرده از درمان اجتناب كند زيرا اگر براي درمان به روان پزشك مراجعه كند به اين معنا است كه بيماري خود را پذيرفته و توهين ها را قبول كرده است و به دليل لجبازي با خود و حتي همسر خود ابتلا به افسردگي را انكار مي كند. گاهي نيز ديده مي شود كه فرد افسرده به تنهايي و بدون اطلاع همسرش به روان پزشك مراجعه مي كند و به دليل ترس از سرزنش هاي همسر و اطرافيان به تنهايي روند درمان را طي مي كند اما در اين بين موثرترين روش درماني، زوج درماني است كه كمك زيادي به بهبود سريع فرد مي كند.
بيشتر در اين خصوص توضيح مي دهيد؟
بله؛ يكي از موثرترين روش ها براي درمان افسردگي زوجين، شركت در جلسات درماني مشترك است. به اين معنا كه زن و شوهر با هم در جلسات درماني شركت كنند و راهكارهاي پزشك معالج را به كار ببرند. به اين روش زوج درماني گفته مي شود.
در واقع فرآيند زوج درماني شامل يك جلسه مشترك با حضور زن و شوهر و يك روان درمان گر است و هدف در زوج درماني كمك به زنان و مردان است تا همديگر را بهتر درك كنند و با همكاري يكديگر بيماري را از بين ببرند.
مُسري نيست؟ منظورم اين است كه آيا ممكن است بر اثر زندگي با يك فرد افسرده، دچار افسردگي شويم؟
البته زندگي با يك فرد افسرده خسته كننده است و به همين دليل هميشه توصيه مي شود كه به فكر خودتان هم باشيد. مثلا مي توانيد با دوستان تان قرارهاي دسته جمعي بگذاريد و براي مدتي دور از هياهوي بيماري همسرتان باشيد تا از رسيدگي به وضعيت او نااميد نشويد زيرا بيماران مبتلا به افسردگي ترجيح مي دهند كه در خانه بمانند و هيچ كاري انجام ندهند و اگر شما هم بخواهيد اين كار را انجام دهيد ممكن است خودتان نيز دچار مشكل شويد.
تحقيقات اخير نشان مي دهد كه افسردگي در زنان مي تواند حاصل زندگي با شوهران پرخاشگر باشد. همين طور است؟
كاملا درست است. بر اساس تحقيقات انجام شده زنان بيشتر از مردان دچار افسردگي مي شوند و اين افسردگي مي تواند حاصل زندگي با شوهران عصباني، پرخاشگر و تندخو باشد و حتي خشونت شوهران به ميزان قابل توجهي، علايم افسردگي را در همسران آن ها افزايش مي دهد اما عكس اين موضوع صدق نمي كند.
چگونه مي توان به همسر افسرده كمك كرد تا مراحل درماني را پشت سر بگذارد؟
اين به شدت بيماري و ميزان پذيرش بيمار بستگي دارد؛ چرا كه به علت انگ زدن اجتماع و افراد، انكار بيماري توسط بيمار، امري عادي است. ابتدا بايد اطلاعاتي درباره اين بيماري به دست بياوريد و بگذاريد همسرتان بفهمد كه متوجه مشكل او شده ايد و هرگز با گفتن "افسرده نباش" او را خوار نكنيد؛ بلكه براي حريم او احترام قايل شويد. از طرفي فرد افسرده شباهت زيادي به يك فرد معتاد دارد، يعني قبل از اين كه بخواهيد كمك اش كنيد، او بايد اين كمك را قبول كند و هرگز نبايد با او مانند يك كودك بيمار رفتار كنيد و تمام مسئوليت ها را به عهده بگيريد يا وضعيتي ايجاد كنيد كه او همچنان افسرده بماند، بلكه بايد تعادلي بين حفظ حريم او و تشويق او به درمان بيماري ايجاد كنيد.
فقط بايد فرد افسرده را متقاعد كنيد كه نزد يك پزشك برود. در واقع، تنها پزشك مي تواند ماهيت بيماري را تشخيص داده و درمان را آغاز كند اما توصيه مي كنم كه هرگز بدون موافقت اش از دكتر وقت نگيريد و فقط به او يادآوري كنيد كه رنج كشيدن هيچ فايده اي ندارد و مطمئنا براي ناراحتي و بيماري اش چاره و علاجي وجود دارد و متخصصاني هستند كه مي توانند به او كمك كنند. در عين حال، حتما به او پيشنهاد دهيد كه او را همراهي خواهيد كرد زيرا از اين طريق ثابت مي كنيد كه به او توجه داريد.
آقاي دكتر! افسردگي بيشتر سراغ خانم ها مي آيد يا آقايان؟
تحقيقات نشان مي دهد كه آمار زنان مبتلا به افسردگي دو برابر مردان است و حتي خانم ها بيشتر به فكر درمان بيماري خود هستند و به روان پزشك مراجعه مي كنند اما درجات بالايي از افسردگي نيز با آقايان مرتبط است و جالب است بدانيد كه افراد متأهل بيشتر از مجردها افسرده مي شوند.
افسردگي هر يك از زوجين چه تاثيري بر زندگي مشترك شان دارد؟
متاسفانه زماني كه يكي از زوج ها در زندگي مشترك دچار افسردگي مي شود، اين بيماري روي همه جنبه هاي زندگي مشترك تأثير مي گذارد، به طوري كه گاهي رابطه آن ها به حدي آسيب مي بيند كه ادامه زندگي ناممكن است اما از طرفي يك رابطه خوب مي تواند روند درمان را كوتاه تر كند.
در عين حال، اغلب افرادي كه افسرده هستند، به مرور زمان تمايل خود را به رابطه زناشويي از دست مي دهند اما همه اين مشكلات با بهبود بيماري افسردگي به مرور زمان و به كمك مشاور، حل خواهد شد. حتي مي توان گفت كه ايجاد علاقه مجدد به برقراري رابطه زناشويي يكي از علايم اوليه بهبود بيماري است.
اين بيماري با چه علايمي بروز مي كند؟
بر خلاف باور عموم، افسردگي تنها گريه كردن نيست بلكه كاهش يافتن احساسات است. بنابراين اگر همسر شما از افسردگي رنج مي برد، لزوما او را در حالت گريه كردن مشاهده نخواهيد كرد بلكه علايم خستگي مفرط، بي حوصلگي، منزوي بودن يا احساس درهم شكستن را در او خواهيد ديد. حتي تغيير رفتاري بدون علت، كناره گيري از برقراري ارتباط، فكرهاي بي اساس يا هراس كه به طور روزافزون آشكار است و يا عدم رسيدگي به وضعيت ظاهري و بهداشت فردي از ديگر نشانه هاي ابتلا به افسردگي در يكي از زوجين است.
در اين بين همسر فرد افسرده بايد چگونه رفتار كند؟
براي قدم اول، اگر همسر يك فرد افسرده هستيد نبايد طوري وانمود كنيد كه شرايط همسر بيمارتان را كاملا درك مي كنيد و بايد واقع گرايانه رفتار كنيد تا فرد بيمار مطمئن شود تمام تلاش تان را براي درك شرايط وي خواهيد كرد. البته بسياري از مواقع احساس مي كنيد كه تلاش تان به هيچ جايي نمي رسد اما مطمئن باشيد كه اظهار محبت دايمي بالاخره تأثير خود را مي گذارد و مي توانيد به همسرتان ثابت كنيد كه براي درمان اش حاضر به انجام هر كاري هستيد. مثلا مي توانيد با استفاده از كلمات محبت آميز مانند عزيزم قبل از شروع جملات و يا با هديه خريدن به همسرتان نشان دهيد كه بيماري اش ذره اي از احساس شما را نسبت به او كم نكرده است. در اين شرايط فرد بيمار سعي مي كند به درمان خود كمك كند اما نبايد انتظار داشته باشيد كه به سرعت تلاش هاي تان نتيجه بدهد. از طرفي، گاهي آقايان از افسردگي همسرشان خسته و كلافه مي شوند و از الفاظي همچون رواني، افسرده و ... براي توهين به طرف مقابل استفاده مي كنند و همين موضوع موجب مي شود كه فرد افسرده از درمان اجتناب كند زيرا اگر براي درمان به روان پزشك مراجعه كند به اين معنا است كه بيماري خود را پذيرفته و توهين ها را قبول كرده است و به دليل لجبازي با خود و حتي همسر خود ابتلا به افسردگي را انكار مي كند. گاهي نيز ديده مي شود كه فرد افسرده به تنهايي و بدون اطلاع همسرش به روان پزشك مراجعه مي كند و به دليل ترس از سرزنش هاي همسر و اطرافيان به تنهايي روند درمان را طي مي كند اما در اين بين موثرترين روش درماني، زوج درماني است كه كمك زيادي به بهبود سريع فرد مي كند.
بيشتر در اين خصوص توضيح مي دهيد؟
بله؛ يكي از موثرترين روش ها براي درمان افسردگي زوجين، شركت در جلسات درماني مشترك است. به اين معنا كه زن و شوهر با هم در جلسات درماني شركت كنند و راهكارهاي پزشك معالج را به كار ببرند. به اين روش زوج درماني گفته مي شود.
در واقع فرآيند زوج درماني شامل يك جلسه مشترك با حضور زن و شوهر و يك روان درمان گر است و هدف در زوج درماني كمك به زنان و مردان است تا همديگر را بهتر درك كنند و با همكاري يكديگر بيماري را از بين ببرند.
مُسري نيست؟ منظورم اين است كه آيا ممكن است بر اثر زندگي با يك فرد افسرده، دچار افسردگي شويم؟
البته زندگي با يك فرد افسرده خسته كننده است و به همين دليل هميشه توصيه مي شود كه به فكر خودتان هم باشيد. مثلا مي توانيد با دوستان تان قرارهاي دسته جمعي بگذاريد و براي مدتي دور از هياهوي بيماري همسرتان باشيد تا از رسيدگي به وضعيت او نااميد نشويد زيرا بيماران مبتلا به افسردگي ترجيح مي دهند كه در خانه بمانند و هيچ كاري انجام ندهند و اگر شما هم بخواهيد اين كار را انجام دهيد ممكن است خودتان نيز دچار مشكل شويد.
تحقيقات اخير نشان مي دهد كه افسردگي در زنان مي تواند حاصل زندگي با شوهران پرخاشگر باشد. همين طور است؟
كاملا درست است. بر اساس تحقيقات انجام شده زنان بيشتر از مردان دچار افسردگي مي شوند و اين افسردگي مي تواند حاصل زندگي با شوهران عصباني، پرخاشگر و تندخو باشد و حتي خشونت شوهران به ميزان قابل توجهي، علايم افسردگي را در همسران آن ها افزايش مي دهد اما عكس اين موضوع صدق نمي كند.
چگونه مي توان به همسر افسرده كمك كرد تا مراحل درماني را پشت سر بگذارد؟
اين به شدت بيماري و ميزان پذيرش بيمار بستگي دارد؛ چرا كه به علت انگ زدن اجتماع و افراد، انكار بيماري توسط بيمار، امري عادي است. ابتدا بايد اطلاعاتي درباره اين بيماري به دست بياوريد و بگذاريد همسرتان بفهمد كه متوجه مشكل او شده ايد و هرگز با گفتن "افسرده نباش" او را خوار نكنيد؛ بلكه براي حريم او احترام قايل شويد. از طرفي فرد افسرده شباهت زيادي به يك فرد معتاد دارد، يعني قبل از اين كه بخواهيد كمك اش كنيد، او بايد اين كمك را قبول كند و هرگز نبايد با او مانند يك كودك بيمار رفتار كنيد و تمام مسئوليت ها را به عهده بگيريد يا وضعيتي ايجاد كنيد كه او همچنان افسرده بماند، بلكه بايد تعادلي بين حفظ حريم او و تشويق او به درمان بيماري ايجاد كنيد.
فقط بايد فرد افسرده را متقاعد كنيد كه نزد يك پزشك برود. در واقع، تنها پزشك مي تواند ماهيت بيماري را تشخيص داده و درمان را آغاز كند اما توصيه مي كنم كه هرگز بدون موافقت اش از دكتر وقت نگيريد و فقط به او يادآوري كنيد كه رنج كشيدن هيچ فايده اي ندارد و مطمئنا براي ناراحتي و بيماري اش چاره و علاجي وجود دارد و متخصصاني هستند كه مي توانند به او كمك كنند. در عين حال، حتما به او پيشنهاد دهيد كه او را همراهي خواهيد كرد زيرا از اين طريق ثابت مي كنيد كه به او توجه داريد.