افراد حق طبيعي خود مي‌دانند كه ظاهري زيباتر داشته باشند، بنابراين روزبه‌روز بيشتر به جراحي‌هايي كه حتي جنبه درماني ندارند، روي مي‌آورند. اين مسئله باعث شده است كه نه تنها انواع و اقسام جراحي‌هاي زيبايي طرفداران فراواني در كشور ما پيدا كنند، بلكه آمار و ارقام نشان مي‌دهند ايران گوي سبقت را از ديگر كشورهاي جهان در اين زمينه ربوده است.
اما نكته‌اي كه شايد كمتر در نظر آيد، لزوم توجه ويژه به چشم‌ها در عمل جراحي پلاستيك است، زيرا در اين نوع جراحي، علاوه بر دقت در نوع جراحي پلاستيك، بايد دقت لازم درباره تاثير جراحي بر عملكرد چشم و ضمايم چشمي نيز اعمال شود تا از عوارض پس از عمل جلوگيري گردد، بنابراين بايد جراحي در اين منطقه پيچيده و حساس توسط متخصصي صورت گيرد كه آناتومي آن را به درستي مي‌شناسد و ارتباط مناطق ديگر با چشم را به خوبي درك مي‌كند.
گفتگوي ما را با دكتر محسن بهمني كشكولي، معاون پژوهشي مركز تحقيقات چشم‌پزشكي دانشگاه علوم پزشكي ايران و فوق‌تخصص جراحي‌هاي پلاستيك و ترميمي چشم درباره جراحي پلاستيك اين عضو حياتي و مهم بخوانيد.
جراحي پلاستيك و ترميم چشم بر خلاف ديگر روش‌هاي جراحي از موضوعاتي است كه ميان مردم عامه هنوز شناخته شده نيست و شايد به جز افرادي كه تا كنون با مسائل مربوط به آن درگير بوده‌اند، ديگران چيزي درباره آن نمي‌دانند. اما اين نوع جراحي از چه زمان و در كدام كشورها طراحي شد؟
پس از جنگ جهاني دوم با توجه به نياز مبرم به اعمال جراحي ترميمي و پلاستيك در بخش فوقاني و مياني صورت، انجمن پلاستيك چشم آمريكا (ASOPRS) اين گونه جراحي‌ها را به طور رسمي آغاز كرد. اين انجمن متشكل از متخصصان چشم بود كه در رشته فوق تخصصي پلاستيك چشم فعاليت مي‌كردند. انجمن پلاستيك چشم اروپا (ESOPRS) هم از حدود 30 سال پيش با همان اهداف شروع به كار كرد.
در ايران هم انجمن پلاستيك چشم (IrSOPRS) به طور رسمي از سال 1386 با تشكيل مجمع عمومي و انتخاب اولين هيات مديره زير نظر انجمن چشم پزشكي ايران شروع به فعاليت كرده است.
به كمك اين نوع از جراحي پلاستيك چه مشكلاتي قابل درمان هستند؟
به طور كلي جراحي‌هاي پلاستيك و ترميمي چشم در 4 بخش عمده خلاصه مي‌شوند:
1- اعمال جراحي زيبايي بخش فوقاني و مياني صورت با مركزيت چشم به علت اثرات آنها بر چشم و عملكرد آن مثل اعمال جراحي پلك، ابرو، پيشاني و ...
2- اعمال جراحي حدقه شامل شكستگي‌هاي حدقه، تومورها، جراحي‌هاي ترميمي تروئيد چشم و ...
3- اعمال جراحي مجاري اشكي در بيماران با اشك ريزش
4- اعمال جراحي مربوط به چشم مصنوعي شامل تخليه چشم، كاشت ايمپلنت‌هاي مربوط و ...
بنابراين با توجه به كاربرد گسترده اين نوع جراحي به نظر مي‌رسد مشكلات خيلي از افراد به كمك آن رفع مي‌شود؛ اما اين جراحي از چه زماني در كشور شروع شده و در حال حاضر درمان بيماران متقاضي چگونه است؟
استادان معدودي سال‌ها در اين زمينه در دانشگاه‌ها و مراكز تحقيقاتي مشغول فعاليت بوده‌اند. اين رشته فوق تخصصي تا مدت‌ها همراه با رشته‌هاي ديگر فوق تخصصي در زير مجموعه تخصصي چشم تدريس مي‌شد و به طور رسمي به عنوان يك رشته فوق‌تخصصي مستقل طي چند سال اخير در مراكز دانشگاه ها فعال شده است. اكنون انجمن جراحي‌هاي پلاستيك و ترميمي چشم ايران با 45 عضو و هيات مديره زير نظر انجمن چشم‌پزشكي ايران فعاليت مي‌كند. اين رشته به صورت دوره فلوشيپ مصوب وزارت بهداشت و درمان هم اكنون در سه مركز دانشگاهي تهران : بيمارستان حضرت رسول اكرم (ص) وابسته به دانشگاه علوم پزشكي ايران، بيمارستان لبافي‌نژاد وابسته به دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي و بيمارستان فارابي وابسته به دانشگاه علوم پزشكي تهران تدريس مي‌شود.
كوريكولوم آموزشي اين رشته تحت نظر معاونت آموزشي وزارت بهداشت و درمان توسط استادان اين رشته تدوين شده است.
در اين نوع جراحي‌ها چه بخش‌هايي از صورت مورد هدف هستند و چرا؟
تمامي جراحان درگير در جراحي‌هاي بخش فوقاني و مياني صورت طي سال‌ها متوجه اين مساله شده‌اند كه تقريبا تمامي عوارض جراحي‌هاي اين ناحيه، به چشم و ضمائم چشمي مربوط مي‌شوند. اين مساله باعث شد معاينات چشمي و بررسي ضمائم چشمي پيش از اين جراحي‌ها ضرورت يابد. به دنبال اين نياز، بخشي از بدنه جراحان چشم ده‌ها سال قبل رشته فوق‌تخصصي جراحي‌هاي پلاستيك و ترميمي چشم را به وجود آوردند كه هم‌اكنون به طور رسمي در تمام دنيا فعاليت مي‌كند. ايجاد اين رشته فوق‌تخصصي باعث شد نه تنها در تمام جراحي‌هاي پلاستيك و ترميمي صورت با مركزيت چشم نتايج زيبايي بهبود يابد، بلكه از ايجاد عوارض چشمي و ضمائم آن جلوگيري شود.
اهميت اين رشته از نظر علمي و اقتصادي چيست؟
از نظر علمي، فعاليت اين رشته فوق‌تخصصي باعث مطالعات عميق‌تر در بخش فوقاني و مياني صورت در ارتباط با ارگان مهم بينايي مي شود و منجر به ايجاد روش‌هاي جديد جراحي براي جلوگيري از عوارض مربوط مي گردد.
از نظر اقتصادي نيز، انجام چنين اعمال جراحي توسط جراحاني كه با تخصص چشم‌پزشكي در حيطه جراحي‌هاي پلاستيك چشم فعاليت مي‌كنند باعث مي‌شود از دوباره‌كاري و همچنين بروز عوارضي كه منجر به جراحي‌هاي بعدي مي‌شود جلوگيري گردد.
در حال حاضر اين نوع جراحي‌ها در چه مراكزي انجام مي‌شود؟
تقريبا در تمام مراكز دانشگاهي شهرهاي بزرگ كشورمان، استادان اين رشته مشغول به كار هستند. تعداد زيادي از همكاران نيز به طور آزاد و مستقل از مراكز دانشگاهي، اين سرويس فوق تخصصي را به بيماران دچار مشكلات حدقه، مجاري اشكي، چشم مصنوعي و همچنين افراد متقاضي جراحي‌هاي زيبايي صورت با مركزيت چشم ارائه مي‌دهند.
امكان پذيرش بيماران خارجي براي اين نوع جراحي‌ها در كشور وجود دارد؟
چون به نظر مي‌رسد درمان بيماران به كمك اين شاخه از جراحي، پتانسيل خوبي براي توريسم درماني به حساب مي‌آيد، در كشورهاي خاورميانه بيماران زيادي با مشكلات مربوطه هم‌اكنون به مراكز دانشگاهي و غيردانشگاهي در ايران هدايت مي‌شوند. ضمن آنكه انجمن جراحان پلاستيك و ترميمي چشم ايران آمادگي خود را براي همكاري با ارگان‌هاي مربوط جهت افزايش توريسم‌درماني اعلام مي‌كند.
آيا در زمينه جراحي‌هاي پلاستيك و ترميم چشم در كشور كار جديدي انجام شده و مقاله‌اي در نشريات بين‌المللي به چاپ رسيده است؟
مقالات متعددي از همكاران چه در بخش دانشگاه و چه در بخش غيردانشگاهي در نشريات معتبر بين‌المللي در آمريكا و اروپا به چاپ رسيده است.
ارائه يك روش جراحي نوين در افتادگي پلك براي اولين بار در دنيا، مطالعه جراحي امواج راديويي بر روي پلك، مطالعاتي در مورد تاثير داروهاي مختلف روي مجاري اشكي، نقش مواد مختلف استفاده شده در ايمپلنت‌هاي چشم، روش‌هاي جديد جراحي ترميمي حدقه پس از تخليه چشم و... تنها نمونه‌اي از اين مقالات است كه در صورت نياز هر كدام از مقالات چاپ شده قابل ارائه به جامعه پزشكي از طريق سايت‌هاي معتبر است.