تبيان : اين روزها اكثر افراد با مشكلي در پوست يا موهاي شان مواجه هستند. ما هم سعي كرديم با دكتر سعيد كشاورز، متخصص پوست و مو در اين زمينه گفتگويي داشته باشيم.

آقاي دكتر، به عنوان كسي كه مراجعين بسياري داريد و اعتبارتان به خصوص در مجامع پزشكي براي همه اثبات شده است، به نظر شما اساسي ترين مشكلات مراجعين در بخش پوست و مو چيست؟

شايع ترين مشكلات را در چند بخش مي توان عنوان كرد كه بيش از نود درصد مراجعين با آن ها درگير هستند؛ اين موارد شامل ريزش مو، موهاي زائد، آكنه و جوش هاي بدن، لك ها و تيرگي هاي پوست و اگزما مي باشد. اين چند موضوع بيشترين مراجعات ما را تشكيل مي دهند.

در مورد شامپوها كه هر روز نوع جديدي از آن ها به بازار مي آيد ، به عنوان مثال شامپوي مخصوص موهاي چرب، شامپوي ويتامينه، گياهي، با مصرف روزانه ، انرژيك و ... توضيح دهيد؟

اصلي ترين كاري كه شامپو براي ما انجام مي دهد، شويندگي است. پس تاثير مناسب شامپو اين است كه چربي ، گرد و غبار و پوسته هاي سر را به خوبي بشويد و موها را تميز كند.

اثر مضري كه شامپو مي تواند داشته باشد اين است كه موها را خشك يا شكننده كند و باعث ريزش مو و موخوره گردد.

جز اين موارد، ساير بحث ها علمي نيست؛ مثلا اينكه شامپويي باعث رويش مو مي شود اصلا چنين چيزي وجود ندارد؛ يا مثلا شامپويي كه به مو مواد معدني و پروتئين مي رساند، اين يك دروغ است، چون مو جسمي مرده است. رسيدن پروتئين به جسم مرده هيچ اثري ندارد. مو نه عصب دارد و نه خون رساني.

البته شامپوي خوب و بد داريم، اما به اين معنا نيست كه شامپو خون رساني مي كند و به مو مواد غذايي مي رساند. اين ها در علم پزشكي معنايي ندارد.

مگر ريشه ي مو زنده نيست؟

چرا ريشه ي مو زنده است، اما در ذهن عامه ي مردم يك سوء تفاهمي در اين باره وجود دارد. وقتي از ريشه ي مو صحبت مي كنيم، ناخودآگاه آن را با ريشه ي درخت مقايسه مي كنند و فكر مي كنند ته مويي كه كنده مي شود، ريشه است. اين ريشه نيست، بلكه ريشه ي مو شكلي شبيه يك فنجان دارد كه در واقع مو داخل آن قرار مي گيرد.

بنابراين معنا ندارد كه بگوييم شامپو، عامل تغذيه ي ريشه ي مو مي باشد. بعضي از شامپوها باعث تسريع جريان خون در پوست سرمي شوند، ولي واقعا حكم دارو را ندارند.

شامپوي خوب شامپويي است كه موهاي سر را بدون ايجاد خشكي و شكنندگي و موخوره تميز كند. در عين حال بهتر است هميشه از يك نوع شامپو استفاده كنيم.

ميزان شستشوي سر هم به ميزان تعريق فرد، چربي سر، مجاورت با آفتاب ، استرس، نوع فصل و خيلي عوامل ديگر بستگي دارد. ممكن است به فردي توصيه كنيم هفته اي يك بار سرش را بشويد، ولي به ديگري بگوييم روزي دو بار اين كار را انجام دهد،  زيرا مثلا موهاي سر يك نفر خيلي چرب است، خيلي عرق مي كند يا كارش طوري است كه زياد در مجاورت آفتاب قرار مي گيرد. اين ها كاملا در بهداشت مو موثرند.

آخرين مدل اين تنوع، شامپوي رفع سفيدي موي سر است كه ظاهرا چند وقتي است به بازار آمده. اين مطلب از لحاظ پزشكي صحت دارد؟

اين مطلب به هيچ وجه علمي نيست. در ريشه ي مو يك سري سلول هاي رنگدانه ساز وجود دارند كه عامل ايجاد رنگ موي سرهستند. وقتي اين سلول ها بميرند، ديگر رنگي به مو نمي دهند، يعني مو سفيد مي شود. حتي درمان دارويي رفع سفيدي مو، درمان فوق العاده سختي است.

اصلا بحث شامپوي ايراني و خارجي و گران و ارزان نيست. ممكن است شخصي هنوز از همان شامپوهاي قديمي تخم مرغي استفاده كند و كاملا هم راضي باشد. تشخيص اين موضوع به تجربه خود فرد بستگي دارد.

معيار انتخاب يك شامپوي مناسب براي هر فرد چيست؟

اين است كه سر را تميز و موها را براق كند. باعث ايجاد پوسته ، شوره و خارش در سر نشود. موخوره و خشكي و شكنندگي مو ايجاد نكند.

يعني نحوه و نوع استفاده از شامپو مي تواند در ريزش مو موثر باشد؟

ريزش مو خيلي وابسته به شامپو نيست. اگر شامپو بخواهد باعث ريزش مو شود، در حقيقت قبل از آن موخوره و خشكي مو باعث ريزش مو شده است. اگر شما شامپويي استفاده كرديد و به موهاي تان دست زديد و ديديد كه خشك شده است، طبيعتا ريزش مو پيدا خواهيد كرد.

در مورد شوره سر هم اگر امكان دارد توضيح دهيد؟

شوره سر همان سلول هايي است كه در كف سر ساخته مي شوند و به سطح مو مي آيند.

شوره به صورت عادي در همه ي افراد وجود دارد و با شستشوي سر از بين مي رود. در واقع شوره سر يك روند طبيعي است كه در بعضي افراد تبديل به بيماري مي شود، يعني يا رشد اين سلول ها زياد مي شود و يا چربي سر افزايش پيدا مي كند و يا يك نوع قارچ يا حساسيت پوستي است.

افزايش سلول ها يا چربي كف سر و يا ايجاد قارچ يا حساسيت پوستي به عوامل زيادي بستگي دارد؛ مثل عصبي شدن، عرق كردن زياد، مصرف بعضي غذاهاي محرك (مثل فلفل، ادويه، بادمجان)، نوع شامپو و حتي تغييرات هورموني داخل بدن مثل هورمون هاي تيروئيدي يا جنسي. اين ها دلايلي است كه مي توانند در مراحلي شوره را كم يا زياد كنند.

بنابراين شوره ي سر در ميزان كم طبيعي است، اما وقتي خيلي زياد مي شود ، تبديل به يك مشكل مي گردد.

به نظر شما شامپوي ضد شوره چه نقشي مي تواند در جلوگيري از اين پديده ايفا كند؟

در مورد شوره ي سر استفاده از شامپوي مناسب كاملا موثر است، زيرا همانطور كه در بالا گفتم نوع شامپو در ايجاد شوره موثر است.

شامپوهاي ضد شوره راه خوبي براي درمان شوره هستند، البته مثل همه ي درمان ها موقتي اند، يعني فقط زماني كه شوره داريد، مي توانيد از آنها استفاده كنيد.

خيلي از اين شامپوها اثر ضد قارچ دارند، يعني قارچ هاي سر را كم مي كنند، بعضي ها چربي سر را مي گيرند و برخي از آنها ضد حساسيت هستند، يا مخلوطي از اين اثرها.

يك نكته ي كلي يادتان باشد و اين كه شما بايد خودتان ببينيد وضعيت موهايتان چگونه است. اگر موهاي شما چرب است، بايد شامپويي را استفاده كنيد كه خشك كننده است، يا اگر موهاي خشكي داريد، از شامپوي نرم كننده استفاده كنيد. اگر موهاي تان شوره داشت، مي بايست از شامپوي ضد شوره استفاده كنيد، در واقع شامپوي ضد شوره مثل شامپوي مخصوص موهاي چرب است، ولي با قدرت اثرگذاري بيشتر.

اگر بخواهيم شامپوها را از ضعيف به قوي درجه بندي كنيم شامپوي ضعيف ضعيف شامل شامپوي بچه و روزانه است، بعد شامپوهاي موهاي خشك، بعد شامپوي موهاي معمولي، بعد شامپوي موهاي چرب و بعد شامپوي ضد شوره.

براي همين توصيه مي شود شامپوي ضد شوره را زياد استفاده نكنيد، چون خيلي قوي است.

در مورد شامپوهاي گياهي توضيح دهيد. آيا گياهي بودن يك شامپو، يك مزيت محسوب مي شود؟

كلا در كرم ها و شامپوها و حتي اخيرا در مورد غذاها روي اين مطلب به شدت تاكيد مي شود. اين مطلب خيلي بيش از حد بزرگ نمايي شده است. صرفا نمي توانيم بگوييم كه يك محصول اگر گياهي است خوب است و اگر شيميايي است، بد.

اما بعضي از گياهان خاصيت دارويي دارند؛ مثلا سير ريشه ي مو را براي رشد تحريك مي كند. حنا و سدر هم ساقه ي مو را تقويت مي كنند.

حتي در مواردي برخي گياهان به طور موضعي استفاده مي شوند، مثل رزماري كه به رويش مو كمك مي كند.

بنابراين شامپوها و داروهاي گياهي هم مي توانند در رشد مو موثر باشند، اما به طور مطلق نمي توان گفت كه يك تركيب به صرف گياهي بودن، از يك تركيب شيميايي بهتر است.

رنگ كردن مو وهمچنين دكلره كردن مو خصوصاً در خانم ها چه اثري مي تواند روي مو بگذارد؟

تمام اين گونه اعمال، نظير رنگ كردن، دكلره كردن، هاي لايت كردن، اتو كردن، فر زدن و مش كردن، تاثير موقت روي ساقه ي مو دارد و به هيچ عنوان تاثير دائمي ندارد. تاثيري كه روي ساقه ي مو مي گذارد هم بسته به اين كه مو خشك يا چرب باشد و تعداد دفعات انجام اين قبيل كارها چه مقدار باشد، مي تواند كم و زياد شود.

اين كارها تاثير خودش را به صورت خشكي، موخوره، وز شدن و بد فرم شدن نشان مي دهد. مثلاً شخصي موهايش خشك است، ريزش هم دارد اين كارها را هم زياد مي كند قطعاً ريزش مويش بيشترمي شود.

چون تمام اين گونه اعمال به ساقه ي مو لطمه مي زند نه ريشه ي مو كه در داخل پوست است بنابراين اثر ماندگار نخواهد داشت.

يعني تعداد توالي اين قبيل كارها اثر ماندگاري ندارد؟

طبيعتاً تا حدودي باعث ريزش مو مي شود ولي در سلامت كلي آينده ي مو اثر ماندگار نخواهد داشت. مثلاً شخصي چند سال موهايش را رنگ مي كند و در اين مدت موهايش خشك مي شود. ريزش پيدا مي كند يا دچار موخوره مي شود اگر ديگر اين كار را نكند دوباره ريشه ي مو مي تواند موي سالم توليد كند.

اصلي ترين مراجعات مردان به شما چيست؟

ريزش مو شايع ترين دليلي است كه آقايان مراجعه مي كنند و بعد جوش هاي صورت.

آيا روش هايي براي جلوگيري وجود ندارد كه اساساً قبل از مرحله ي درمان بتوانند جلوي اين عوارض را بگيرند؟

در مورد ريزش مو، يك قسمت عمده ي ريزش مو، ريزش موي مردانه است كه در واقع پيشگيري خاصي براي آن مطرح نيست. يعني شما نمي توانيد براي آن كاري بكنيد. فقط يك سري علائم تشديد كننده دارد مثل تغذيه ي نامناسب، مصرف سيگار، استفاده از شامپوهاي نامناسب و عواملي كه باعث افزايش خارش سر مي شود.

معمولاً شخص مي تواند بدون مراجعه به پزشك اين ها را تصحيح كند. داشتن تغذيه ي مناسب، مصرف مكمل هاي غذايي در صورت نياز، استفاده از شامپوهاي مناسب و استاندارد و يكنواخت، عدم استفاده ي زياد و بي جا از سشوار، ژل و اتوي مو و عدم مصرف سيگار مي تواند در اين خصوص كاملاً موثر باشد و كمك ما در درمان هاي بعدي باشد.

آقاي دكتر! بحث كچلي در آقايان بيشتر تابع عوامل محيطي است يا عوامل ژنتيكي؟

در آقايان شايع ترين چيزي كه ديده مي شود ريزش موي مردانه است كه هورموني است و تا حدي تابع ارث و ژنتيك است و يا اين كه بسته به شرايط محيطي است، يعني بدون اثرات ژنتيكي و ارثي مي باشد.

در كل 70 تا 80 درصد ريزش موي مردانه، ريشه ي ارثي و ژنتيكي دارد اما عوامل محيطي مثل تغذيه، شامپو و استرس مي تواند آن را تشديد و يا در صورت مناسب بودن اين عوامل، آن را بهتر كند.

آيا مراجعه براي عمل هاي زيبايي در سال هاي اخير بيشتر شده است؟

خيلي بيشتر شده است. مراجعه براي عمل هاي زيبايي در تمامي اقشار، گسترش فراواني پيدا كرده است.

در سال هاي گذشته اين نوع عمل ها در يك قشر خاصي بود و عموماً يك نوع عمل خاص.

در حال حاضر هم از نظر وسعت، فراگير شده است و هم از نظر جنسيت. قبلاً عمده ي مراجعين خانم ها بودند اما اكنون آقايان هم به ما مراجعه مي كنند.

قبلاً اين نوع عمل ها مختص به اقشار مرفه تر بود ولي الان عموميت پيدا كرده است از هر جايي براي عمل هاي زيبايي مي آيند.

اين موضوع به خاطر اين است كه هم فرهنگ اين نوع عمل ها گسترش پيدا كرده و هم راه هاي درماني بهتري پيدا شده است.

فكر مي كنيد كه ريشه ي اين گسترش به خاطر خدمات پزشكي بهتر است يا رواج اين نوع فرهنگ در بين اقشار مردم؟

من فكر مي كنم موضوع، رفتن جامعه به اين سمت است. يك زماني تنها ماشيني كه در اين كشور توليد و مصرف مي شد، پيكان بود. در اين فضا انتظار نبايد داشته باشيم كه اشخاص سراغ عمل ليزيك و زيبايي بروند.

الان ارتباطات با خارج زياد شده، سطح رفاه عمومي كاملاً بالا رفته و افزايش يافته است. ديگر تجمل و تشكيل زندگي لوكس در ذهن مردم ضد ارزش نيست.

خيلي ها در اين خصوص درخواست هاي واضحي دارند. حتي خيلي آدم ها و خانواده هاي مذهبي براي زيبايي مراجعه مي كنند. منظورم غلط و درستي كار نيست نمي خواهم بگويم كدام درست و كدام غلط است بلكه مي خواهم بگويم زيبايي بخشي از دغدغه هاي امروز مردم شده  و درهمه ي اقشار و درهمه ي سنين مراجعه براي عمل زيبايي زياد شده است.

بهتر است بگويم كه نگرش آدم ها به زندگي عوض شده، يك زمان، زمان جنگ بود. نگرش ها در جامعه به گونه اي ديگر بود، يك زمان هم زمانه ي تجمل و رفاه و زندگي خوب است. زندگي خوب هم براي خودش به نوعي ارزش است.