معاينات چشمي يكي از مهم ترين اقداماتي است كه افراد بايد براي حفظ قدرت بينايي در فواصل زماني منظم انجام دهند. مهم تر اين كه نبايد كنترل هاي دوره اي چشم كودكان را ناديده گرفت.
تخمين زده مي شود از هر 20 كودك پيش دبستاني و هر 4 كودك دبستاني، يك كودك مشكل چشمي دارد بنابراين مشخص است كه درمان به موقع براي حفظ قدرت بينايي كودك تا چه حد اهميت دارد.
توصيه مي شود پس از تولد نوزاد حتما بررسي ها و معاينات لازم توسط پزشك صورت گيرد تا وجود مشكلات احتمالي چشم كودك مشخص شود.
بهتر است سلامت چشم كودكان قبل از يك سالگي نيز توسط چشم پزشك كنترل شود. معاينات به ويژه براي كودكاني كه مشكلاتي خاص دارند يا پدر و مادرشان عينكي هستند و سابقه تنبلي و انحراف چشم دارند، اهميتي ويژه پيدا مي كند.
معمولا پس از 3 سالگي در مراكز سنجش بينايي معايناتي صورت مي گيرد و كودكاني كه احتمال مي رود مشكلي داشته باشند به اپتومتريست يا چشم پزشك ارجاع داده مي شوند.
اشكالات بينايي و اختلالات انكساري كه بيشتر در ميان كودكان و نوجوانان وجود دارد عبارتند از:
نزديك بيني (خوب نديدن اشياء دور)، دوربيني (خوب نديدن اشياء نزديك)، تنبلي چشم يا از دست رفتن بينايي در اثر استفاده نكردن و آستيگماتيسم (كه نقصان در تمركز دادن اشعه نوري است كه موجب تاري ديد در تمام فاصله ها مي شود).
نزديك بيني ارثي است، ندرتا در هنگام تولد وجود دارد. ولي با رشد كودك بدتر مي شود. تنبلي چشم در جريان شش يا هفت سال اول زندگي به وجود مي آيد. دوربيني و آستيگماتيسم در سنين پائين به وجود مي آيند و معمولا با گذشت زمان بدتر نمي شوند.
علائم و نشانه ها
در هنگام تولد، كودكي كه چشم طبيعي دارد، مي تواند روي يك شيء تمركز كند و با چشم حركات شيء را تعقيب كند. اگر چشم نوزاد بدون هدف به اين سو آن سو مي رود، احتمال دارد كه كودك مشكلات بينايي داشته باشد.
بعد از نوزادي، علائم زيادي وجود دارند كه نشانگر ضعف بينايي هستند. اگر كودك از روي عادت سرش را به يك طرف خم مي كند، يا از گوشه هاي خارجي چشم نگاه مي كند، اگر چشم هايش چپ شده اند و اگر كودك لوچ شده است و نسبت به نورهاي روشن بيش از حد حساس است، ممكن است مشكل بينايي داشته باشد.
زياد نزديك نگه داشتن اشياء، عدم توانائي تشخيص اطرافيان در يك فاصله مشخص، نياز به زياد نزديك تلويزيون نشستن براي ديدن صفحه سردرد بعد از استفاده از چشم ها، داشتن مشكلات در مدرسه و تنفر از خواندن مي تواند به اين دليل باشد.
سنجش بينايي
بينايي در سنين مختلف
بينايي در سنين مختلف به طرق گوناگون آزمايش مي شود. در جريان هفته اول زندگي، نوزاد بايد بتواند چشم هاي خود را بر روي نور روشن ثابت نگه دارد.
در سن دو ماهگي، چشم هاي كودك بايد بتواند نور روشن را هنگامي كه در يك صفحه 180 درجه مي گردد، تعقيب كند.
در سن هفت يا هشت ماهگي كودك بايد بتواند حالت هاي عاطفي صورت را تشخيص داده، به آن ها پاسخ دهد.
بعد از سه سالگي، چشم هاي كودك مي توانند با استفاده از صفحه مخصوص اين كار كه روي آن ها علامت E به اشكال مختلف و در جهات متفاوت قرار گرفته اند، آزمايش شوند.
مراقبت خانگي
گوش به زنگ علائمي كه نشانگر اختلال در بينايي است، باشيد و مرتباً چشم هاي كودك را مورد آزمايش قرار دهيد.
موارد احتياط
- كودكي كه نمي تواند صفحه تلويزيون را از يك فاصله معمول ببيند، يا كودكي كه كتاب ها را زياد نزديك چشمش نگه مي دارد، ممكن است نزديك بين باشد.
- بينايي كودك بايد بعد از سن چهار سالگي هر سال تست شود.
درمان پزشكي
پزشك در هر معاينه ساليانه چشم، با دستگاهي كه افتالموسكوپ ناميده مي شود چشم هاي كودك را معاينه خواهد كرد و بينايي او را به وسيله صفحه بينايي چك خواهد كرد. در موارد غير طبيعي، پزشك شما را براي معاينه دقيق تر و حل مشكل، به متخصص چشم پزشكي براي معاينه دقيق تر و حل مشكل ارجاع خواهد داد.
تجويز عينك براي بچه ها
عينك زدن، روياي خيلي از بچه ها است؛ به خصوص در سنين مدرسه، اما عده زيادي از بچه ها هم از اين كه با عينك جلوي دوستان و آشنايان حاضر شوند، خجالت مي كشند، به همين دليل برخوردهاي متفاوتي را از بچه ها خواهيم ديد.
معيارهاي تجويز عينك در مورد بچه ها با بزرگسالان متفاوت است، ممكن است بچه ها بتوانند شماره هاي بالاتري از اختلالات انكساري را تحمل كنند و در نتيجه نيازي به تجويز عينك نباشد، ولي اگر شماره چشم به حدي باشد كه باعث تنبلي چشم يا انحراف شود، حتما بايد عينك تجويز شود.
فواصل معاينات در كودكان بايد كوتاه تر از بزرگسالان باشد. شماره چشم آن ها نسبت به بزرگسالان ممكن است سريع تر تغيير كند و در نتيجه بايد سريع تر مراجعه كنند و كنترل ها صورت گيرد.
چگونه متوجه مشكلات چشمي كودك شويم؟
اختلال انكساري معمولا علامت خاص و مشخصي ندارد. به عنوان مثال در بعضي از موارد ممكن است كودك هنگام تماشاي تلويزيون خيلي نزديك آن بنشيند، همچنين گاهي هنگامي كه كارهاي چشمي انجام مي دهد، چشمانش قرمز شود يا احساس سوزش داشته باشد.
در بسياري از موارد نيز اين اختلالات هيچ علامتي ايجاد نمي كند و تنها در معاينات و كنترل هاي دوره اي وجود مشكل مشخص مي شود. بنابراين بهتر است اگر كودك هيچ گونه مشكلي ندارد نيز سالي يك مرتبه از نظر ديد، بررسي شود.
تنبلي چشم
بهترين عينك براي كودك
گم كردن و شكستن عينك براي بچه ها كاري معمول است و به همين دليل آن ها نمي توانند به خوبي از عينك خود محافظت كنند. بنابراين والدين بايد براي انتخاب عينك مناسب كودك خود بيشتر دقت داشته باشند و از پزشك نيز در اين زمينه راهنمايي بخواهند.
با وجود اين كه عينك زدن براي برخي از بچه ها سخت است و آن ها دوست دارند به هر بهانه اي عينك را كنار بگذارند، اما بعد از مدتي وقتي كودك متوجه بهبود ديد خود شود بيشتر همكاري خواهد كرد. بنابراين زماني كه كودك شرايط را درك كند، عينك زدن هم ديگر چندان دشوار نخواهد بود.
بهتر است براي عينك بچه ها به جاي شيشه از پلاستيك استفاده شود و قاب هاي عينك نيز از جنس كائوچو باشد. با اين كار احتمال شكستن عينك كمتر مي شود.
استفاده از لنزهاي تماسي براي كودكان
استفاده از لنزهاي تماسي زياد توصيه نمي شود، چون كودك نمي تواند بهداشت مناسب آن ها را رعايت كند و خطر عفونت وجود دارد بنابراين تنها در مواردي خاص، با نظر پزشك و زير نظر او بايد از اين لنزها استفاده شود.
در آخر توصيه مي شود كه:
حتما معاينات چشم كودكان را به موقع انجام دهيد. به خصوص اگر والدين سابقه اختلالات انكساري، تنبلي يا انحراف چشم دارند زودتر براي اين كار اقدام كنند. همچنين بهتر است والدين زمان تماشاي تلويزيون و كارهاي كامپيوتري، كودك را محدود كنند تا از بروز مشكلات چشمي پيشگيري شود.
همچنين والدين بايد توصيه اي پزشك را جدي بگيرند و اگر نياز است كودك از عينك استفاده كند يا چشمش را ببندند، حتما آن كار را انجام دهند.