شايد شما هم اين مطلب را شنيده ايد كه اگر كسي به ديابت مبتلا باشد، بايد از مصرف ميوه هاي شيرين مانند انبه ، زرد آلو ، هندوانه ، موز و ... خودداري نمايد. ولي آيا اين ادعا حقيقت دارد؟   

اين يك تفكر رايج است كه اگر فردي به ديابت مبتلا باشد، بايد از مصرف برخي غذاهاي خاص به دليل شيرين بودن بيش از حدشان اجتناب كند. بعضي اوقات هم ديابتي ها فكر مي كنند كه اصلا نبايد ميوه بخورند، چرا كه قندشان افزايش مي يابد.

* مضرات مصرف ميوه هاي شيرين براي افراد ديابتي:

ميوه هاي شيرين حاوي فيبر كمتر و قند بالاتري هستند، بنابراين مصرف اين نوع ميوه ها  و جايگزين كردن آن ها با ميوه هاي ديگر بايد تحت مشاوره و راهنمايي هاي متخصص تغذيه ‌انجام پذيرد؛ براي مثال هندوانه ( و يا هر ميوه ديگري كه محتواي قند بالايي دارد)  ممكن است به سرعت قند خون فرد را بالا ببرد و در نتيجه مصرف آنها براي افراد ديابتي مناسب نيست.

در كل مصرف مداوم و زياد ميوه هاي شيرين به هيچ وجه براي افراد ديابتي خوب نيست، زيرا در كنترل اشتها و كنترل قند خون افراد ديابتي تاثير نامطلوبي دارند، در حالي كه ميوه هاي پر فيبر و با نمايه گلايسمي كمتر، براي كنترل اشتها و نوسانات قند خون افراد ديابتي  بهتر هستند.

لذا راهكار مفيد براي كنترل ديابت آن است كه افراد ديابتي از مصرف انواع كربوهيدرات‌هاي سريع‌الجذب مثل برخي ميوه هاي بسيار شيرين (مثل هندوانه، زردآلو، انبه و...)،  شكر ، عسل ، كشمش و ...  تا حد امكان پرهيز نمايند.

* مصرف ميوه هاي شيرين براي افراد ديابتي غيرممكن نيست:

شما بايد بدانيد كه نان، غلات و ميوه ها همگي حاوي كربوهيدرات مي باشند و غذاهاي شيرين نيز جزء گروه ‌كربوهيدرات ها هستند. همه غذاهاي داراي كربوهيدرات پس از هضم و جذب در بدن به گلوكز تبديل مي ‌شوند. يك اشتباه رايج در افراد ديابتي آن است كه فكر مي كنند نبايد از قند استفاده كنند و يا برنج را كاملا از رژيم غذايي خود حذف نمايند، اما از طرف ديگر در خوردن نان و مواد غذايي شيرين مانند خرما و عسل پرهيز نمي كنند، با اين فكر كه قند اين نوع مواد غذايي، طبيعي است!!

متخصصين تغذيه در حال حاضر توصيه مي كنند كه ديابتي ها نبايد كاملا از ميوه و مواد كربوهيدراتي دست بكشند، بلكه مي‌توانند با رعايت جانب احتياط، اقلام شيرين از جمله ميوه هاي شيرين را نيز مصرف كنند. ولي بايد به دقت مقدار كل كربوهيدرات غذايي خود را تحت كنترل داشته باشند.

در هر حال بايد بدانيد كه مقدار كل كربوهيدرات دريافتي، بيش از نوع كربوهيدرات دريافتي بر سطوح قند خون موثر است. لذا اگر يك فرد ديابتي حقيقتا بتواند ميزان دريافت كربوهيدرات غذايي خود را كنترل كند، مي تواند با رعايت جانب احتياط مقدار محدودي از ميوه هاي شيرين را نيز مصرف كند. اما از آنجا كه بسياري از افراد ديابتي ممكن است نتوانند دريافت هاي غذايي خود را به خوبي كنترل كنند و ممكن است بيش از مقدار مجاز كربوهيدرات مصرف كنند، متخصصين از آنها مي خواهند كه همواره از مصرف مواد غذايي شيرين اجتناب نمايند.

هر واحد ميوه حاوي 15 گرم كربوهيدرات مي باشد. اندازه هر واحد ميوه به محتواي كربوهيدراتي آن بستگي دارد. البته مزيت ميوه هايي كه محتواي كربوهيدرات شان كمتر است و شيريني كمتري دارند اين است كه مي توان مقادير بيشتري از آن ها را در مقايسه با ميوه هاي شيرين مصرف نمود. ولي در هر حال چه شما ميوه كم كربوهيدرات بخوريد و چه ميوه پر كربوهيدرات، تا زماني كه به اندازه يك واحد ميوه مصرف نماييد، يعني 15 گرم كربوهيدرات را مصرف نموده ايد و لذا تاثير آن بر مقدار قند خون مشابه است.

براي افزايش آگاهي شما، اندازه هر واحد غذايي برخي از ميوه ها (كه هر يك حاوي 15 گرم كربوهيدرات هستند) را مثال مي زنيم:

نصف يك موز متوسط يا يك موز كوچك

نصف ليوان انبه خرد شده (83 گرم)

يك و يك چهارم ليوان (190 گرم) هندوانه خرد شده

يك و يك چهارم ليوان توت فرنگي (180 گرم)

سه چهارم ليوان آناناس خرد شده (124 گرم)

يك سيب متوسط و ...

در پايان ذكر چند نكته به طور خلاصه داراي اهميت است:

- رژيم غذايي ديابتي نبايد به طور كامل از سبد غذايي خانواده جدا باشد، بلكه اعتدال در مصرف مواد غذايي به ويژه ميوه هاي شيرين داراي اهميت ويژه مي باشد.

- در سبد غذايي يك فرد ديابتي نبايد ميوه جات به بهانه آن كه قند خون كنترل نمي شود، حذف گردند.

- بيش از نوع ميوه ها، ميزان كل كربوهيدرات دريافتي در كنترل قند بيمار ديابتي تاثيرگذار مي باشد. البته ميوه جاتي كه داراي فيبر بيشتر و نمايه گلايسمي پايين تري هستند (قندشان ديرتر هضم و جذب مي گردد)، براي يك فرد ديابتي مفيدتر خواهند بود.

- مصرف مداوم ميوه هاي شيرين ايده مناسبي براي افراد ديابتي نيست، زيرا ممكن است  مشكلاتي را در كنترل اشتها و نوسانات قند خون آن ها ايجاد كند، در حالي كه ميوه هاي كم شيرين و با نمايه گلايسمي كمتر، براي كنترل اشتها و نوسانات قند خون افراد ديابتي موثرتر واقع مي گردند.

- حذف بعضي از مواد غذايي مانند برنج و يا ميوه هايي مانند موز به بهانه كنترل بهتر قند خون و از طرف ديگر مصرف آزاد خرما و عسل به بهانه آن كه قند آنها طبيعي است، با واقعيت كنترل قند خون سازگاري ندارد.

- بيمار ديابتي در مراحل اوليه، براي آموزش و نحوه كنترل دريافت كربوهيدرات هاي خود بايستي با يك متخصص تغذيه مشورت كند، ولي بعد از مدتي خودش ياد خواهد گرفت كه چگونه ميوه جات و مواد غذايي مفيدتر را جايگزين نمايد.

دكتر حميدرضا فرشچي متخصص تغذيه - فوق تخصص ديابت و چاقي